Γεφύρι Κλαδά. Σπάρτη.

  Μέχρι τη δεκαετία του '60 και τη νέα χάραξη, το γεφύρι αποτελούσε τμήμα του δρόμου Σπάρτης-Τρίπολης...  Την δεκαετία 1880-1890 κατασκευάζεται ο αμαξιτός δρόμος Σπάρτης-Τρίπολης. Χειροποίητος δρόμος!! Πέρα από τις δυο μεγάλες σιδερένιες γέφυρες στον Ευρώτα και την Κελεφίνα, υπήρχαν οι μικρότερες τοξωτές, σαν αυτή της Βάγιας, αλλά και άλλες κυρίως από του Μπακούρου το χάνι (περίπου εκεί που είναι ο Αρδάμης), ως το Καπαρέλι (Μανθυρέας)... Φανταστείτε το πλήθος των ανθρώπων που δούλεψαν για την κατασκευή αυτού του δρόμου. Οι γυναίκες των χωριών μας έσπαζαν τις πέτρες για να γίνει χαλίκι. Κάθε πρωί τις τοποθετούσαν κατά μήκος του δρόμου, με ένα σκαμνάκι και μια βαριοπούλα. Οι άνδρες με καροτσάκια έφερναν τις πέτρες και αυτές τις μετέτρεπαν σε χαλίκι. Το μεροκάματο δεν ήταν καλό, αλλά..."

Γιάννης Τζανέτος, Βουτιάνοι Σπάρτης

.

Kαταβιβασμένο, μονότοξο γεφύρι, με κάθετα βάθρα, χτισμένο επί του χειμάρρου "Βάγια", που φέρνει τα νερά από τα Διρέματα (ρέμματα των Βουτιάνων) και που διασχίζει το ομώνυμο χωριό του δήμου Σπάρτης και 300 μέτρα πιο κάτω χύνεται στον Οινούντα (Κελεφίνα), ακριβώς δίπλα στην παλιά (σιδερένια) γέφυρα της Κελεφίνας που και αυτός με τη σειρά του ενώνεται με τον Ευρώτα,

Ενώνει το χωριό με τον παλιό εθνικό δρόμο Σπάρτης-Τρίπολης και βρίσκεται ακριβώς στον πρώτο δρόμο-είσοδο, αριστερά όπως ερχόμαστε από Σπάρτη για Τρίπολη και που ήταν η παλιά κύρια είσοδος του Κλαδά.

Τα στηθαία έχουν καλυφθεί με στρώμα τσιμέντου ενώ οι θολίτες είναι μεγάλου μήκους. 

Το γεφύρι από κατάντη. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)

 Πρόκειται για ένα αρκετά μεγάλο γεφύρι για τα δεδομένα της περιοχής, με μεγάλο άνοιγμα καμάρας, μεγάλο επίσης μήκος, μια σειρά θολίτες, επίπεδη επιφάνεια διάβασης, που το καλύπτουν καλάμια και άλλοι θάμνοι και φυτά και που τώρα είναι δύσκολη η πρόσβαση και η φωτογράφησή του.

Οι διαστάσεις του είναι:

Άνοιγμα καμάρας: 12,10 μ.

Ύψος: 3,90 μ.

Πλάτος: 5,40 μ.

Μήκος: 22,50 μ.

Ύψος στηθαίου: 0,50 μ.

Η επιφάνεια διάβασης. (Φώτο: ΑΓΠ)

"Οι ντόπιοι και οι Βουτιανίτες (Βουτιάνοι, χωριό του δήμου Σπάρτης βόρεια του Κλαδά επί της παλιάς εθνικής οδού Σπάρτης-Τρίπολης) το λένε γεφύρι ¨της Βάγιας¨. Άγνωστο γιατί. Κάποιοι θεωρούν ότι η ονομασία αυτή προέρχεται από το ομώνυμο ρέμα, της Βάγιας που περνά από το χωριό, ενώ κάποιοι άλλοι ότι προέρχεται από τις πολλές βαγιές που φυτρώνουν στην περιοχή. Στο βιβλίο του Παπαγιάννη Τζανέτου ¨Οι Βουτιάνοι της Σπάρτης¨ το ρέμα ονομάζεται ρέμα της Βάγιας. Το ρέμα αυτό ξεκινάει ανατολικά των Βουτιάνων με μεγάλη κλήση και στη συνέχεια ενώνεται με ένα άλλο που έρχεται από το Θεολόγο (χωριό και αυτό του δήμου Σπάρτης), στη θέση Δίρεμα. Το ρέμα της Βάγιας έχει νερό μόνο τους χειμερινούς μήνες ή σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων. Κατά τις περιόδους έντονων βροχοπτώσεων και κυρίως τους χειμερινούς μήνες τα ¨κατεβάσματα¨ συνοδεύονται από έντονο βουητό.

 Μέχρι τη δεκαετία του '60 και τη νέα χάραξη, το γεφύρι αποτελούσε τμήμα του δρόμου Σπάρτης-Τρίπολης. Μετά το γεφύρι της Κελεφίνας, ο δρόμος περνούσε από το γεφύρι της Βάγιας και συνέχιζε την ανηφορική του διαδρομή παράλληλα με το ρέμα, αφήνοντας δυτικά το χωριό Κλαδά. Την δεκαετία 1880-1890 κατασκευάζεται ο αμαξιτός δρόμος Σπάρτης-Τρίπολης. Χειροποίητος δρόμος!! Πέρα από τις δυο μεγάλες σιδερένιες γέφυρες στον Ευρώτα και την Κελεφίνα, υπήρχαν οι μικρότερες τοξωτές, σαν αυτή της Βάγιας, αλλά και άλλες κυρίως από του Μπακούρου το χάνι (περίπου εκεί που είναι ο Αρδάμης), ως το Καπαρέλι (Μανθυρέας). Δεν ξέρω αν έχει γίνει η καταγραφή αυτής της διαδρομής και τα τεχνικά έργα που περιλαμβάνει. Θα έχει ενδιαφέρον να μας ενημερώσει κάποιος ειδικός. Φανταστείτε το πλήθος των ανθρώπων που δούλεψαν για την κατασκευή αυτού του δρόμου. Οι γυναίκες των χωριών μας έσπαζαν τις πέτρες για να γίνει χαλίκι. Κάθε πρωί τις τοποθετούσαν κατά μήκος του δρόμου, με ένα σκαμνάκι και μια βαριοπούλα. Οι άνδρες με καροτσάκια έφερναν τις πέτρες και αυτές τις μετέτρεπαν σε χαλίκι. Το μεροκάματο δεν ήταν καλό, αλλά..." (1)

  Ο Οινούντας ποταμός ή Κελεφίνας είναι ο κυριότερος παραπόταμος του Ευρώτα, πηγάζει από τις δυτικές πλαγιές του Πάρνωνα και χύνεται στον Ευρώτα μεταξύ Κλαδά και Κοκκινοράχης. Ήταν γνωστός από την αρχαία εποχή και λέγεται ότι σ' αυτόν πολέμησαν οι Διόσκουροι και τα παιδιά του Αφαρέως, γιου του Περιήρη και της Γοργοφόνης, κόρης του Περσέα.

                                                   Η παλιά σιδερένια γέφυρα της Κελεφίνας. Από "Οινούντιος" 1927. (2) 

 Από τους αρχαίους λεγόταν Κνακίων (Ξάνθος), λόγω που τα νερά του το χειμώνα είναι ξανθά (θολά), παίρνοντας το χώμα της γης, την οποία σιγά-σιγά κατατρώγουν κατά την ορμητική ροή τους παρασύροντας κάποτε δένδρα, ζώα και ανθρώπους γι' αυτό  και το γνωστό λαϊκό τραγούδι:

“Ο Ίρης φέρνει κούτσουρα

δέντρα, κλαριά, λιθάρια

και η Κελεφίνα η φόνισσα

φέρνει και παλληκάρια”

ή

“Η Κελεφίνα η φόνισσα

και ο Ίρης ο λεβέντης

Ο Ίρης φέρνει κούτσουρα

και η Κελεφίνα ανθρώπους”

Ο ποταμός πήρε το όνομά του από το ομώνυμο χωριό Οινούς, το οποίο βρισκόταν κοντά στο Μαλεβό και είχε ονομαστεί έτσι λόγω του ότι ολόκληρη η περιφέρεια του Μαλεβού παρήγε πολύ κρασί (οίνον). Πιθανώς όμως και το χωριό να ονομάστηκε Οινούς από τον ποταμό, που από Κνακίων είχε μετονομαστεί σε Οινούντα προς το Ελληνικότερο, οπότε πλέον πρέπει να παραδεχτούμε ότι τα ξανθά νερά έμοιαζαν με το κρασί, προϊόν εκείνου του τόπου.

Ο Μαλεβός, είναι το βουνό Πάρνωνας που βρίσκεται προς Βορράν των Βρεσθένων και χωρίζει την Λακωνική από την Κυνουρία. Ο Μαλεβός είναι κυρίως η υψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα (Κρόνιον), όπου βρίσκεται και η γνωστή από την Ελληνική Επανάσταση Μονή της Μαλεβής, από την οποία πήρε το προσωνύμιο ολόκληρο το βουνό και έτσι είναι γνωστό σε όλους. (3)

Πανοραμική άποψη από κατάντη. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Σημειώσεις-Βιβλιογραφία

1. Έγγραφη μαρτυρία στον γράφοντα του Γιάννη Τζανέτου, από το χωριό Βουτιάνοι, στις 07/07/2022. Τον ευχαριστώ.

2.  Η φωτογραφία στάλθηκε από τη Μαρία Μάνου. Η γέφυρα βρίσκεται επί του Οινούντα, είναι σιδερένια με πέτρινα βάθρα  και τη συναντάμε πηγαίνοντας από τον παλιό δρόμο Σπάρτης-Αθήνας μετά τους Βουτιάνους και τη Σελλασία στη θέση "Κακονέρι" και το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής δεξιά στη διασταύρωση προς Βρέσθενα και Βαμβακού, 4-5 χιλιόμετρα πιο κάτω.

3. Πληροφορίες από τη ντόπια Μαρία Μάνου. Την ευχαριστώ. 

 Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι στου Κλαδά: