Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου

Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου
Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Κυριακή 26 Μαΐου 2013

Τα γεφύρια του Φούσκαρη στη Γορτυνία

  Το Λαγκαδινό ποτάμι, που σχηματίζεται από τα πρώτα ρέματα των λαγκαδινών βουνών, γίνεται πραγματικό ποτάμι κοντά στον οικισμό του Αγίου Νικολάου. Συνεχίζοντας την πορεία του νοτιοδυτικά περνάει από ένα άγριο και επιβλητικό φαράγγι, στα βράχια του οποίου υπάρχουν ακόμα οι χτισμένες σπηλιές με τις πολεμικές τρύπες και στις οποίες κατέφευγαν οι ντόπιοι για να αποφύγουν τις επιδρομές των Τούρκων. Περνάει κάτω από το παλιό πετρόχτιστο γεφύρι του Αγιάννη, κοντά στο Λευκοχώρι (Ρεκούνι) και δεχόμενος και άλλα ρυάκια συνεχίζει την πορεία του προκειμένου να συναντηθεί με το Λάδωνα στη θέση “Μπέχρου” ή “Τσούκα”, στην περιοχή της Ηραίας.
Πρώτο γεφύρι Φούσκαρη. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
  Οι Ρεκουνιώτες το ονομάζουν “Κουτσομύλι” και οι καμπίσιοι σκέτο “ποτάμι”. Σήμερα λέγεται Τροχός ή Τουθόας, από τον ομώνυμο Αρκάδα βασιλιά, που σύμφωνα με την παράδοση βασίλεψε στην περιοχή κατά την αρχαιότητα.
  Όπως κατεβαίνει, στα δεξιά του, συναντά το χωριό Τουθόα ή Φούσκαρη (Τσιπόλιος ή Τσιπόλη), σε υψόμετρο 650 μέτρων, κοντά στο Λευκοχώρι, χτισμένο σε μια απότομη και καταπράσινη βουνοπλαγιά.
  Η πρώτη θέση του χωριού, κατά μαρτυρίες των γεροντότερων,  ήταν πιο πάνω και κάτω από τον εθνικό δρόμο Ολυμπίας-Τρίπολης όπου υπάρχουν περίπου είκοσι ερείπια παλιών κτισμάτων από ξερολιθιά και πιο πέρα ίχνη του παλιού κοιμητηρίου του χωριού. Οι μαρτυρίες των ντόπιων λένε ότι το παλιό χωριό κάηκε επί τουρκοκρατίας, όπως μαρτυρούν οι καμένοι κορμοί και σπόροι που βρέθηκαν στα ερείπια πριν από εκατό και πλέον χρόνια ενώ οι εναπομείναντες κάτοικοι  μετέφεραν το χωριό λίγο πιο κάτω προς το ποτάμι, τον Τουθόα. (1)
  Στην περιοχή αυτή, που ήταν όλη Δεληγιαναίϊκα χωράφια,  είναι χτισμένα τρία πέτρινα γεφύρια, που ονομάζονται γεφύρια του Φούσκαρη από το ομώνυμο χωριό. Βρίσκονται σε μικρή απόσταση το ένα από το άλλο και γεφύρωναν τον Τουθόα για να καλύψουν τις ανάγκες των ντόπιων από Λευκοχώρι και Λαγκάδια μέχρι τα χωριά της Ηραίας.
Πρώτο γεφύρι Φούσκαρη. (Φώτο: ΑΓΠ)
Το πρώτο γεφύρι, στο "Μύλο Δεληγιάννη", βρίσκεται σε απόσταση τριών περίπου χιλιομέτρων από το Λευκοχώρι προς Ολυμπία, ακολουθώντας τη διασταύρωση του δρόμου αριστερά και κατεβαίνοντας προς τον μισοεγκαταλειμμένο σήμερα οικισμό Φούσκαρη.
Βρίσκεται λίγα μέτρα πιο κάτω από τον οικισμό, επί του Τουθόα, είναι μονότοξο, με στηθαία που κατά το μεγαλύτερο ποσοστό έχουν εξαφανιστεί, και πολύ γραφικό. Δίπλα του υπάρχει νερόμυλος και νεροτριβή.
  Σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε επί τουρκοκρατίας από λαγκαδινούς μαστόρους ή κατά άλλη μαρτυρία στα τέλη του 19ου αιώνα, επί εποχής Δεληγιάννη. Έχει καλυφθεί από δέντρα και φυτά επικίνδυνα για την στατικότητά του, ενώ ακριβώς δίπλα του έχει χτιστεί καινούργιο τσιμεντένιο γεφύρι.
  Το δεύτερο, "της Ροδιάς" είναι χτισμένο τριάντα μέτρα πριν τον Τουθόα, επί του ρέματος που έρχεται από τον οικισμό Φούσκαρη και λέγεται “Λιακόρεμα” ή ρέμα “Κουτσομυλίου” ή “Κουτσομελίου”, πολύ κοντά στον οικισμό.
Δεύτερο γεφύρι Φούσκαρη. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
  Απέχει πενήντα περίπου μέτρα από το πρώτο γεφύρι και αποτελούνταν από δύο ημικυκλικά τόξα, με στηθαία και ανηφορική βάση. Χτίστηκε, όπως λέγεται, στα τέλη του 19ου αιώνα επί πρωθυπουργίας Θ. Δεληγιάννη από λαγκαδινούς μαστόρους. Σήμερα σώζεται η δεξιά καμάρα, από κατάντη. Η αριστερή δεν υπάρχει, είναι γκρεμισμένη πιθανώς από κάποιο δυνατό κατέβασμα του ρέματος και έχει αντικατασταθεί από τσιμεντένια, με επίπεδη βάση, εντελώς ακαλαίσθητα, η οποία στηρίζεται στο αριστερό και το μεσόβαθρο της παλιάς γέφυρας.
Δεύτερο γεφύρι Φούσκαρη. (Φώτο: ΑΓΠ)
  Με τσιμέντο επίσης έχει καλυφθεί και όλη η βάση της επιφάνειας του γεφυριού. Η τέτοιου είδους παρέμβαση δείχνει τις “τεράστιες δυνατότητες” του σημερινού ανθρώπου να καταστρέψει ό,τι οι παλιοί κατασκεύαζαν με μεράκι, στην περίπτωση βεβαίως που η όποια τέτοια πρωτοβουλία αντιπαρέρχεται τους ειδικούς. Όπως μας είπε ο 95ντάχρονος Νικήτας Χουντής, ο Μπάρμπα-Νικήτας, παλιός μάστορας από του Φούσκαρη "Η προσθήκη έγινε λίγο πριν το '40. Ήτανε κενό και περνάγανε τα ζώα από κάτω και μετά την ρίξανε την πλάκα. Εκεί δούλευε σαν μαστορόπουλο ο Φώτης ο Ντάβος από το Ρεκούνι".
  Το τρίτο γεφύρι είναι μονότοξο, λέγεται γεφύρι στο “Κουτσομύλι” από την ονομασία της περιοχής και βρίσκεται και αυτό κοντά στον οικισμό Φούσκαρη. Λέγεται επίσης και γεφύρι της "Κατωλιάς" ή γεφύρι "Σπηλιαρά".
Τρίτο γεφύρι Φούσκαρη ή γεφύρι στο "Κουτσομύλι". (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
  Είναι μικρό αλλά εντυπωσιακό, με καλντεριμωτή ανηφορική βάση, στηθαία που κατά το μεγαλύτερο ποσοστό και σ΄αυτό το γεφύρι έχουν εξαφανιστεί. Κατά μαρτυρίες των γεροντότερων ντόπιων, χτίστηκε επί ενετοκρατίας από λαγκαδινούς μαστόρους, που όπως έλεγε ο Φωτάκος “δύο τέχνας γνωρίζουν: είναι κτίσται και μυλωνάδες”. 
Τρίτο γεφύρι Φούσκαρη. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)

 Βρίσκεται λίγο ψηλότερα στη χαράδρα, επί του Τουθόα, σε απόσταση πεντακοσίων περίπου μέτρων από τα άλλα δύο. Τα νερά του ποταμού, που επί χρόνια στριμώχνονταν, έχουν διαβρώσει το βράχο δημιουργώντας έτσι ένα στενό και βαθύ βάραθρο, με πετρώδη πλαϊνά, ιδανικότατη θέση για το χτίσιμο του γεφυριού αφού οι βάσεις του πατούν σε γερό, πέτρινο έδαφος.

Σημειώσεις-βιβλιογραφία
1. Μαρτυρία στον γράφοντα του Γιάννη Χουντή, από του Φούσκαρη, γιου παλιού μάστορα, στις 02/05/2020
  
Δείτε το παρακάτω σχετικό video για τα τρία γεφύρια στο Φούσκαρη.