Χτίστηκε από τον αυτοκράτορα Τραϊανό (53-117 μχ) επί του ποταμού Μέλητα (Meles) στο προάστιο Μπουτζάς της Σμύρνης για να τροφοδοτεί με νερό την φημισμένη πόλη.
Ακολουθεί την κατασκευαστική γραμμή των ρωμαϊκών υδραγωγείων, πολλά εκ των οποίων υπάρχουν και στον τόπο μας με την δημιουργία δύο ή και τριών κάποιες φορές επιπέδων για τις ανισόπεδες περιοχές.
Στη συγκεκριμένη περιοχή το νεοσυντηρημένο κομμάτι του αποτελείται από δύο επίπεδα με το πάνω να είναι πιο στενό, με άνισα τόξα, κάποια εκ των οποίων είναι οξυκόρυφα και κάποια ημικυκλικά με κάθετα τα πλαϊνά τους και με μια σειρά θολίτες.
Ο Μπουτζάς, προάστιο από τα πιο σπουδαία της Σμύρνης στην οποία ανήκει διοικητικά, βρίσκεται 10 περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της και δυτικά του Ιωνικού Ολύμπου (Νιφ Νταγ τουρκ. Νύμφαιο για τους Έλληνες). Βρίσκεται στην κοιλάδα του ποταμού Μέλητα, αριστερά από τις ονομαστές Καμάρες, του σπουδαίου και επιβλητικού ρωμαϊκού υδραγωγείου, όπως το ονόμαζαν οι Σμυρνιοί. Ήταν μία κωμόπολη των 12.000 κατοίκων, σχεδόν όλοι Έλληνες.
Ως προς την ονομασία του της πόλης, λέγεται ότι οι αυτοκράτορες της Νικαίας Ιωάννης Βατάτζης και Θεόδωρος Λάσκαρης που είχαν την έδρα τους στο Νύμφαιο ή τη Σμύρνη, την αναφέρουν σαν Κόγχη. Από τους Τούρκους η Κόγχη ονομάστηκε Μπουτζάκ (Bucak=γωνιά, κόγχη). Έτσι το Μπουτζάκ ονομάστηκε Μπουτζάς. Καταστράφηκε το 1922.
Ο Μέλητας εκβάλει στον κόλπο της ιστορικής πόλης της Σμύρνης, περίπου 15 χιλιόμετρα πιο έξω και ανατολικά προς τη Μαγνησία (Manisa). Το ποτάμι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σχεδόν στερεύει ενώ το χειμώνα έχει πολύ νερό και συχνά «κατεβάσματα».
Ο ποταμός Meles είναι συνδεδεμένος με τον Όμηρο και τα έπη του, αφού η Σμύρνη είναι μια από τις πόλεις που ερίζουν για την πατρότητα της καταγωγής του μεγάλου Έλληνα ποιητή. Υπήρχε, λέγεται, και ναός στις όχθες του συγκεκριμένου ποταμού αφιερωμένος στον ποιητή, το «Ομήρειο».
Κατά μία εκδοχή ο ποταμός Μέλητας και η νύμφη Κριθηίδα ήταν οι γονείς του Ομήρου, του οποίου το πρώτο όνομα ήταν Μελησιγένης ή Μελισiάνακτας και το όνομα Όμηρος του δόθηκε αφού τυφλώθηκε.
Επί του
ποταμού Μέλητα συνατάμε και την περίφημη γέφυρα των Καραβανιών (Kervan koprusu). Είναι μονότοξη, με μήκος 12, 20 μέτρα και
στηθαία, χτισμένο επί Οθωμανικής περιόδου, πάνω στα ερείπια πολύ παλιότερης
γέφυρας, στον παλιό δρόμο που χρησιμοποιούσαν τα καραβάνια της εποχής για της
Ανατολία, απ’ όπου και το όνομά του, «Γεφύρι των καραβανιών». (1)
 | ||
| Γέφυρα Καραβανιών (Kervan koprusu) | |
Σημειώσεις-βιβλιογραφία.
1. Πηγές: Ηλίας Καραγιάννης, Γύθειο.
Elia.
Kard postals από φίλους Τούρκους.
Δείτε το παρακάτω video για το Ρωμαϊκό υδραγωγείο στον Μπουτζά της Σμύρνης: