Λέγεται και του “Μπίσμπαγα” ή “Μπίμπαγα” στην Κατσάνα της περιφέρειας Καλαβρύτων και βρίσκεται σε απόσταση 5 χιλ. από την Κλειτορία, κάτω από το χωριό Άρμπουνα και επίσης κοντά στο χωριό Τουρλάδα, που είναι χτισμένο στη βόρεια πλευρά του βουνού “Κουρκουλίτσα”, του ευρύτερου συγκροτήματος του Χελμού. Η ονομασία του προήλθε από τη μορφολογία του χαμηλού αυτού βουνού ή του λόφου “Τσούγκα” στα δυτικά του χωριού, τα οποία μοιάζουν με τρούλους. Από κει προήλθε το τοπωνύμιο Τρουλάδα και κατά παραφθορά Τουρλάδα. Η γέννηση του χωριού δεν είναι πλήρως εξακριβωμένη. Πρώτη φορά αναφέρεται σε επίσημο κείμενο με τη λατινική λέξη “Turlada” στην απογραφή των Ενετών, που συντάχθηκε τον Αύγουστο του 1699 και δημοσιεύθηκε στη Βενετία το 1704.(1)
 | |
| Απο κατάντη. Φώτο Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου. | |
Κάποιες μαρτυρίες παλιών κατοίκων της περιοχής λένε ότι τα πολύ παλιά χρόνια είχε τρία τόξα, κάτι που δεν αναφέρεται από κανέναν περιηγητή, ούτε και τα διάφορα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκεί μαρτυρούν κάτι τέτοιο και ούτε κάποια ίχνη στο χώρο του γεφυριού συνηγορούν σ’ αυτό. Πιθανόν αυτές οι μαρτυρίες να αναφέρονται στο γεφύρι που υπάρχει στην παλιά έξοδο του δρόμου της Κλειτορίας για Τρίπολη, που τώρα έχει δύο τόξα και που κατά πολλούς παλιότερα είχε τρία και το οποίο έχει μείνει στη μνήμη των ντόπιων ακόμα και μνημονεύεται σαν τρικάμαρο.
 | |
| Το γεφύρι το 1950. Φώτο Σωτήρης Δουκλιάς. |
Το Τούρκικο φρουραρχείο της εποχής.
Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου. (?)
Στην έναρξη της επανάστασης του '21, όταν ο διοικητής του Μοριά ζήτησε από τους προκρίτους να παρουσιαστούν στην Τρίπολη “...οι πρόκριτοι με τη συνοδεία Τούρκων αστυνομικών, προερχόμενοι από Καλάβρυτα έφθασαν κοντά στο χωριό Βρώσθαινα στο χάνι του Δημόπουλου, όπου πληροφορήθηκαν ότι οι γνωστοί αντάρτες Χονδρογιανναίοι είχαν περάσει από ΄κει και είπαν μαζί με τον άλλο αντάρτη Γαλάνη, θα πήγαιναν να στήσουν καρτέρι στο γεφύρι του Μπίρμπαγα, όπως λεγόταν” (3)
Το 1826 ο Γ. Λεχουρίτης απώθησε από το χωριό Καρνέσι (Άνω Κλειτορία) τους στρατιώτες του Ιμπραήμ όταν προσπάθησαν να περάσουν το γεφύρι. Και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης “ είχε πολεμήσει εις την γέφυραν του Μπίμπαγα, εις Κατζάνας της επαρχίας Καλαβρύτων”.(4)
Το γεφύρι βρισκόταν επί της δημοσίας οδού (επί Τουρκοκρατίας) Καλάβρυτα – Άνω Λουσοί – κάτω από τα Καστριά – γεφύρι Αμπίμπαγα – Φροξυλιά – Πλατανιά – Χελωνοσπηλιά – Λάδωνας – Δάρας – Τρίπολη.
Πρέπει να είναι το ίδιο γεφύρι από τα τοπικά χαρακτηριστικά που περιγράφει ο Πουκεβίλ λέγοντας ότι “...από τους μύλους του Πλανητέρου κι έπειτα, ο δρόμος προς την Τριπολιτσά ανηφορίζει συνεχώς μέχρι το οροπέδιο της Τεγέας. Το πρώτο ποτάμι που διασταυρώνεται μ' αυτό το μονοπάτι είναι το ποτάμι του κλείτορος, και το διαβαίνουμε πάνω από ένα σκιασμένο από επιβλητικά πλατάνια γεφύρι. Από εδώ κι εμπρός ακολουθούμε, επί τρεις λεύγες, την αριστερή όχθη του Λάδωνα, ο οποίος στρέφεται στο σημείο αυτό προς τα νοτιοδυτικά. Μια ώρα νοτιοανατολικά χάνι του Δάρα. Τρεις ώρες νοτιοανατολικά, Βαλίδι. Δυόμιση ώρες νοτίως, Τριπολιτσά”.(5) (?)
Η επιφάνεια διάβασης.
Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.
Μήπως είναι το γεφύρι στα Καστριά, του Ρακιά και έχει κάνει λάθος στο όνομα του ποταμιού, κάτι σύνηθες γι’ αυτόν? Εκεί υπάρχουν πολλά και τεράστια πλατάνια. Και βέβαια, αν ήταν το γεφύρι του Αμπίμπαγα, καταρρίπτεται η φήμη ότι ήταν τρικάμαρο γιατί προφανώς θα το ανέφερε ο Πουκεβίλ. Το πιο πιθανό είναι να πρόκειται για το γεφύρι στα Καστριά, έχοντας υπ’ όψη ότι πραγματικά ο δρόμος, ο δεύτερος δρόμος, που ερχόταν από τα Καλάβρυτα, ερχόταν στο ρίζωμα των βουνών, περνούσε από τη Φροξυλιά και ήταν ανηφορικός, όπως ακριβώς αναφέρει ο Πουκεβίλ. Εξ όλων αυτών συμπεραίνεται με σχετική ασφάλεια ότι ο σπουδαίος περιηγητής και πολιτικός αναφέρεται στο γεφύρι Ρακιά, στο χωριό Καστριά και αυτό δένει με τις μαρτυρίες των ντόπιων που λένε ότι το γεφύρι αυτό υπήρχε πολύ πριν το 1821.
Όσον αφορά στην κατασκευή του είναι προϊόν χορηγίας, αφού “...στον χώρο της Πελοποννήσου συναντάμε παραπάνω χορηγίες για το ομώνυμο γεφύρι στον Ερύμανθο από τον Σείντ-Αγά και το γεφύρι του Αμπίμπ-Αγά στο Πλανητέρο Καλαβρύτων”. (6)
Πρόκειται για ένα μικρό σχετικά γεφύρι, που γεφυρώνει τον Αροάνιο πάνω στον δεύτερο δρόμο από Καλάβρυτα για Τρίπολη, οξυκόρυφο, με μια σειρά θολίτες, χωρίς στηθαία, με καμπυλωτή επιφάνεια διάβασης καλυμμένη με τσιμέντο, πριν 30-35 χρόνια.
 |
| Το γεφύρι από ανάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου. |
Ο ντόπιος Δουκλιάς Σωτήρης, αντιδήμαρχος Κλειτορίας μας δίνει κάποια ιστορικά στοιχεία και κάποια γεγονότα που έχουν διαδραματισθεί στον ευρύτερο χώρο του γεφυριού, λέγοντας:
«Βρισκόμαστε στη γέφυρα του Αμπίμπ-Αγά. Η γέφυρα βρίσκεται στο χωριό Άρμπουνα, στα διοικητικά όρια του χωριού Άρμπουνα, απ’ όπου περνάει ο ποταμός Αροάνιος, που πηγάζει από τις παρυφές του όρους Χελμός, όπως βλέπετε πίσω η μία κορυφή του είναι εδώ. Οι πηγές του δεν σταματούν ποτέ, ο ποταμός έχει πάντοτε νερό και αυτός είναι ο πλούτος της περιοχής μας. Στη γέφυρα εδώ του Αμπίμπαγα υπήρχε τούρκικο φρουραρχείο, το οποίο είναι αριστερά μου όπως βρίσκομαι και παλιός υδρόμυλος. Οι Τούρκοι από εδώ ελέγχαν τους πολίτες που περνούσαν από Καλάβρυτα προς Κλειτορία και Τριπολιτσά και έπαιρναν τους ανάλογους φόρους. Ακριβώς δεξιά μας και πάνω στον βράχο μπορούμε να δούμε στην Κοκκινιά αλλά μέσα στο ρέμα, εκεί υπάρχει ο μύθος “η Παναγιά με το λύκο”, όπου ένα ζευγάρι της εποχής εκείνης, ιερέας με την παπαδιά του, έσπερναν και είχαν το παιδάκι τους σε μια στρώση, στην περιοχή μας το λέμε στο σαμάρι, τη στρώση του σαμαριού και το παιδί το είχαν βάλλει μέσα, το είχαν ακουμπήσει δεμένο με τις φασκιές. Ο λύκος πήρε το παιδί και ακολούθησε το δρομολόγιο όπου κατέληξε στο Παλιομονάστηρο της Αγίας Λαύρας. Ο παππάς και η παπαδιά ακολούθησαν το λύκο για να πάρουν το παιδί και ο λύκος το εναπόθεσε στην πόρτα του μοναστηριού. Από τότε, αυτοί οι δύο, ο ιερέας μαζί με την παπαδιά έμειναν εκεί και υπηρέτησαν το μοναστήρι πιστά.
Στην περιοχή του γεφυριού όμως εδώ έχουν γίνει δύο γεγονότα. Το ένα είναι όπου έγιναν τα γεγονότα τώρα της Φροξυλιάς και Χελωνοσπηλιάς όπου χτυπήθηκαν κατ’ εντολή του Ζαίμη, οι Χοντρογιανναίοι χτύπησαν τους Τούρκους που πήγαιναν στην Τριπολιτσά, επέστρεψαν εδώ στο χάνι που υπήρχε εδώ, κατάλαβαν το φρουραρχείο και στο χάνι που ήταν εδώ έκαναν την πρώτη σύσκεψη και να δουν τι θα κάνουν με τα λύτρα και που θα προχωρήσουν όπου κατέληξαν τα λύτρα και τα πήγαν στη μονή της Αγίας Λαύρας για να χρηματοδοτηθεί ο αγώνας.
Με τον Σωτήρη Δουκλιά.
Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.
Επίσης φημολογείται πολύ πριν τα γεγονότα αυτά, ο πατέρας του Κολοκοτρώνη, ο Κωνσταντής, έστησε ενέδρα στον Σελίμ-Αγά σ’ αυτήν εδώ την τοποθεσία.
Όχι, δεν γνωρίζουμε (πότε και από ποιον χτίστηκε), δεν έχουμε γεγονότα. Το μόνο που φημολογείται από παλιούς κατοίκους της περιοχής, όπως είναι η Σωτηροπούλου Παγώνα, όπου ανέφερε στην κόρη της την Αρχοντούλα ότι η γέφυρα αυτή είχε τρεις καμάρες. Εμείς τη βρήκαμε σε αυτή την κατάσταση που βλέπετε και γι’ αυτό προσπαθούμε και να τη συντηρήσουμε και να την αναδείξουμε. Αυτό είναι φήμες, αυτός είναι ο μύθος (ότι χτίστηκε από κάποιον Αμπίμπ-Αγά) γι’ αυτό λέγεται και γέφυρα του Αμπίμπ-Αγά.
Μεταγενέστερα τώρα, στα χρόνια τα δίσεκτα να τα πούμε του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα, πίσω μας στο όρος Χελμός, εδώ ήτανε οι αντάρτες, εκεί κρυβόντουσαν σ’ αυτό το βουνό δεξιά που δεν το βλέπουμε αυτή τη στιγμή και δεξιά του ήτανε τα αντάρτικα σώματα, είχαν κρυφτεί και έκαναν τον αγώνα τους. Και μετά εξελίχτηκε ο εμφύλιος, όπου εκεί έγινε το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι αντάρτες και τελείωσε ο πόλεμος.Απ’ τη μία τους έπιασε το πολύ χιόνι απ’ την άλλη ήλθε η 9η μεραρχία και έτσι τελείωσαν όλα. Δύσκολα πράγματα και πρέπει να τα αποφεύγουμε. Δεν πρέπει να ξανά χουμε πόλεμο, εμφύλιο πόλεμο στη χώρα μας».
Οι διαστάσεις του είναι:
Ανοιγμα καμάρας: 4,40 μ.
Υψος: 2,10 μ.
Πλάτος: 1,55 μ.
Μήκος: 13,50 μ.
Μήκος καμαρολιθιού:0,35 μ.
Δείτε το παρακάτω βίντεο για το γεφύρι:
Βιβλιογραφία:
1. Η αναφορά του χωριού υπάρχει στο κεφάλαιο “Regno del Peloponiso – Terro Terretorio di Calanti”, δηλαδή “Βασίλειο της Πελοποννήσου – τρίτη περιοχή Καλαβρύτων”.
2. Ηλίας Π. Τουτούνης, “ Η γενιά των Κολοκοτροναίων και τα τραγούδια τους”, σελ. 61, 62. Εκδόσεις Κοκλάκι, Αμαλιάδα 2009
3. Νίκος Ιωαν. Γιαννόπουλος. “Άνω Κλειτορία {Καρνέσι} Καλαβρύτων”. Ιστορία – Λαογραφία. Σελ. 63. Εκδόσεις Παρασκήνιο. Αθήνα 1995
4. Αναφορά Αμβρόσιου Φραντζή.
5.(?) Πουκεβίλ. Ταξίδι στη Ελλάδα. Πελοπόννησος Εκδόσεις ΣΥΛΛΟΓΗ. Αφοί Τολτίδη, Αθήνα 1995.
6. Παν. Ιωαν. Καμηλάκης. “Οι χορηγοί κατασκευής των πέτρινων γεφυριών στη μεταβυζαντινή και Νεοελληνική περίοδο”. ΚΕΜΕΠΕΓ. Α' Επιστημονική Συνάντηση “Περί Πετρογέφυρων-10 εισηγήσεις και 1 Μουσική αφήγηση”. Αθήνα 2003 σελ. 52
7. Γεωργίου Παπανδρέου. Δ.Φ. Γυμνασιάρχου. 1928. Ιστορία των Καλαβρύτων, Β΄έκδοση από την Κοινωφελή Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Και Κοινωνικής Ανάπτυξης Και Ποιότητας Ζωής Δήμου Καλαβρύτων (ΔΕΠΑΠΟΖ). Καλάβρυτα 2011, σελ. 94 και 216