Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου

Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου
Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2015

Γεφύρι Ξερόβρυσης

~ Στην Άνω Κλειτορία (Καρνέσι) Καλαβρύτων
…εδουλεύανε ήλιο με ήλιο...κρεμάγανε τα τράστα, που λέμε, στα πλατάνια και πηγαίναν τα μερμήγκια και τους τρώγανε το φαγητό…
Το γεφύρι στην Ξερόβρυση βρίσκεται λίγο έξω από την Κλειτορία και πάνω του περνά ο δημόσιος δρόμος προς Καλάβρυτα μέσω Πριόλιθου.
   Είναι μονότοξο και βρίσκεται στη θέση “Παλιάμπελα”. Έχει καλυφθεί από άσφαλτο από το 1974, ενώ το αριστερό βάθρο του από ανάντη έχει εμπλουτισθεί με τσιμέντο για την στερέωσή του. 
Γεφύρι στην Ξερόβρυση. Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (ΑΓΠ).
   Και το γεφύρι αυτό, όπως και όλα στον ίδιο δημόσιο δρόμο (περίπου 10), έχει χτιστεί το 1927 με τη χάραξη του δρόμου.
   Ακριβώς δίπλα του, προς την κατεύθυνση της Κλειτορίας, υπάρχει ένα πολύ μικρότερο τετράγωνο γεφυράκι διαστάσεων ενός μέτρου πλάτους και δύο ύψους, χτισμένο με μεγάλες πέτρες την ίδια εποχή, προκειμένου να περνάει από εκεί το νερό για το πότισμα των χωραφιών.
  Τέτοιο σχέδιο γεφυριού με κάθετα τα βάθρα (βάσεις) μέχρι ενός ορισμένου σημείου και με αμβλεία κατόπιν καμάρα (καταβιβασμένο τόξο), συναντάμε συχνά στην Πελοπόννησο.
Ο ντόπιος Χρήστος Παπαγιαννόπουλος μας αφηγείται για το γεφύρι αυτό:
Ο ντόπιος Χρήστος Παπαγιαννόπουλος. Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (ΑΓΠ).
  ...Αυτό το γεφύρι εδώ που βλέπετε εξεκίνησε το 1927 και τελείωσε το '36...όχι μόνο το γεφύρι, όλος ο δρόμος που πάει για Καλάβρυτα. Το γεφύρι αυτό...η περιοχή λέγεται...γιατί έχει μια βρυσούλα πιο πέρα και λέει...γεφύρι ξερόβρυσης και τόχουνε...το βάζανε έτσι λόγον της βρύσης...και υπάρχει αυτό από το 1927. Δουλεύανε από κάθε χωριό 60 – 70 άτομα μέχρι που να αποπερατωθεί ο δρόμος...όχι...δε δουλεύανε προσωπική εργασία. Ήτανε επί πληρωμή και το 1936 ήρθε το 8ωρο από κάποιον Παπαρρηγόπουλο από τη Δάφνη. Εδουλεύανε ήλιο με ήλιο...κρεμάγανε τα τράστα, που λέμε, στα πλατάνια και πηγαίναν τα μερμήγκια και τους τρώγαν το φαγητό. 
Το διπλανό τετράγωνο γεφυράκι. Φωτο: ΑΓΠ

Και όταν το '36 επί Μεταξά ήρθε το 8ωρο, πετάξαν τα...τους κασμάδες και τ' αξινάρια και δουλεύανε μόνο οχτώ ώρες...και τώρα εγώ είμαι και πιο πολύ μικρός, δε θυμάμαι... Υπάρχουν ακόμη δύο γεφύρια μετά από ένα χιλιόμετρο, ενάμιση το καθένα, τα οποία τότε...επί Γερμανούς επηγαίνανε να τα γκρεμίσουνε οι Έλληνες τη νύχτα να μην περάσουν οι Γερμανοί. Πήγαν να τα καταδαφίσουν... Είναι ακόμα δυο γεφύρια εις θέσιν Βόγκι Άνω Κλειτορίας ή Καρνέσι και το δεύτερο εις Βόγκι Καστελίου...Βόγκι... Βόγκι...τώρα γιατί το λέγανε βόγκι...βογκάγανε; ξέρω γω!!! Αυτό το ποτάμι πάει στον Αροάνιο. Σμίγει στη Χελωνοσπηλιά και από κει κατευθύνεται για Λάδωνα. Σ' αυτό το δρόμο μέχρι τον Πριόλιθα είναι σε μικρότερες διαστάσεις μεγέθη άλλα 10 πιο μικρά... όχι σ' αυτό το μέγεθος, τα οποία τώρα πέρασε ο δρόμος από το '74 και μετά και τάχει χώσει...”

Δείτε το παρακάτω σχετικό video για το γεφύρι στην Ξερόβρυση:

Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2015

Beskoprusu – Beskopr – Justinian bridge – Γέφυρα Ιουστινιανού.

Στην αρχαία Βιθυνία.
  Πρόκειται για μια Βυζαντινή γέφυρα, βαριάς κατασκευής και ρωμαϊκής τεχνοτροπίας, στην περιοχή της αρχαίας Βιθυνίας, που όντας πολύ κοντά στην πρωτεύουσα (Κωνσταντινούπολη), κυρίως εξυπηρετούσε στρατιωτικούς σκοπούς και την επικοινωνία με τις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας.
Beskoprusu-Γέφυρα Ιουστινιανού. Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (ΑΓΠ).
    Χτίστηκε επί της βασιλείας του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, την περίοδο 558-560.
Έχει μήκος 429 μέτρα και πλάτος 9.85 και μέγιστο 10, χτισμένο με ασβεστολιθικές πέτρες, δώδεκα καμάρες, υπερμεγέθης προβόλους, στηθαία 0,80 μ. με μονοκόμματους λίθους, πλήρη αποστραγγιστικά κάλυψη και επιφάνεια διάβασης επίπεδη στρωμένη με μεγάλες πλάκες.
Επισκευάστηκε πέντε φορές (bes) και για το λόγο αυτό ονομάστηκε beskoprusu (beskopr).
Τη συναντάμε στην πόλη της  Sakarya  (Σαγγάρια) και βρίσκεται στην παλιά κοίτη του ποταμού Σαγγάριου.
 
Το γεφύρι από παλιά κάρτ ποστάλ.
Είναι πλήρως, σχεδόν, καλυμμένη με θάμνους και δέντρα κάνοντας έτσι προβληματικά την παρατήρηση και την φωτογράφιση.
Πριν από την πέτρινη αυτή γέφυρα υπήρχε ξύλινη τέτοια, η οποία σύμφωνα με τον Προκόπιο, όταν πλημύριζε ο ποταμός αποτελούσε κίνδυνο για τους ανθρώπους και τα ζώα και μάλιστα, κατά μαρτυρίες του ίδιου, πολλοί είχαν χάσει τη ζωή τους.
Από τις δώδεκα καμάρες, οι επτά στηρίζουν το κύριο μέρος της γέφυρας. Οι πέντε εξ αυτών έχουν άνοιγμα 23 με 24,5 μέτρα και εκατέρωθεν αυτών υπάρχουν οι άλλες δύο με άνοιγμα 20 μέτρων. Οι πέντε άλλες καμάρες δεξιά και αριστερά των επτά κεντρικών, δύο στην δυτική και τρείς στην ανατολική πλευρά με άνοιγμα από τρία μέχρι εννέα μέτρα, χρησίμευαν ως υπερχειλιστές όταν το ποτάμι κατέβαζε πολύ νερό.
 
Η βάση της γέφυρας. Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (ΑΓΠ).

 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι επτά κεντρικές καμάρες ήταν διακοσμημένες με χριστιανικούς σταυρούς, οι οποίοι εκτός από δύο, έχουν καταστραφεί.
Παλιά κατασκευή για άντληση νερού στη γέφυρα.
Το ανατολικό κομμάτι της γέφυρας, σε κάποιο σημείο του, έχει γκρεμιστεί για να περάσει η σιδηροδρομική γραμμή κατά μήκος της ροής του ποταμού ενώ στη δυτική πλευρά υπήρχε αψίδα θριάμβου. Στην ανατολική πλευρά υπάρχουν ερείπια θολωτής αψίδας, που πιθανόν χρησίμευε σαν θρησκευτικός χώρος.
Δίπλα στη γέφυρα, μέχρι και σχετικά πρόσφατα υπήρχε μηχανισμός (φωτο) για την άντληση νερού για αγροτική χρήση.
Το 1995 έγινε η τελευταία επισκευή και χτίστηκαν, από το γραφείο σιδηροδρόμων, στα δύο άκρα υπερμεγέθης υπερυψωμένες κατασκευές για να σταματήσει η ροή της κυκλοφορίας των οχημάτων.
Σήμερα κάτω από την γέφυρα περνάει το μικρό ρέμα Cark Deresi, το οποίο έρχεται από την κοντινή λίμνη Sapanca.

Δείτε το παρακάτω σχετικό video για την γέφυρα: 

Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2015

Η ανάδειξη ενός σπουδαίου γεφυριού


Το γεφύρι του Κόπανου στον Ευρώτα.
Μια σπουδαία εκδήλωση γίνεται Σάββατο, 7/11 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Σπάρτης.
Πρόκειται για την Επιστημονική Ημερίδα "Το γεφύρι του Κόπανου: αναδεικνύοντας το σπουδαιότερο μνημείο του Ευρώτα", με διοργανωτή Τον Τοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο Καραβά, στα όρια του οποίου βρίσκεται το ιστορικό γεφύρι.
Χτίστηκε το 1749 από τον πρωτομάστορα Ιωάννη Κόπανο και γκρεμίστηκε το 1902 από ένα δυνατό κατέβασμα του Ευρώτα.
Το πρόγραμμα της Ημερίδας.

Πρόκειται για ένα από τα τέσσερα πλέον αναγνωρίσιμα - μαζί με αυτά της Μαυροζούμενας στη Βαλύρα της Ιθώμης, της Καρύταινας στον Αλφειό και το Ελληνιστικό γεφύρι στο Ξηροκάμπι της Λακωνίας - πέτρινα γεφύρια της Πελοποννήσου, που διάφοροι ιστορικοί, περιηγητές και άλλοι έχουν σχεδιάσει και μεταφέρει τις περιγραφές τους σε ξένα περιοδικά και εφημερίδες, ενώ φωτογράφοι έχουν δημοσιεύσει φωτογραφίες του.

Η αφίσα της Ημερίδας.


Από τις γκραβούρες, τα σχέδια και τις περιγραφές των παραπάνω, αλλά κυρίως μετά τον εθελοντικό καθαρισμό  και την ανάδειξή του από την πολύχρονη αφάνεια από τα μέλη και τους φίλους του Πολιτιστικού Συλλόγου Καραβά, γνωρίζουμε πια ότι πρόκειται για ένα σπουδαίο και εντυπωσιακό γεφύρι, με μια μεγάλου ύψους και ανοίγματος κεντρική καμάρα, δύο μικρότερες εκατέρωθεν αυτής, δύο ανακουφιστικά παράθυρα, στηθαία για να προφυλάσσονται πεζοί και ζώα κατά το πέρασμά του και ισλαμικής τεχνοτροπίας οξυκόρυφα τόξα.
Στην Ημερίδα, σημαντικοί ειδικοί επιστήμονες θα παρουσιάσουν ανάγλυφα την πορεία του γεφυριού, μέσα από τους περιηγητές, φωτογράφους , ιστορικούς κλπ.
Το Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (ΑΓΠ) θα είναι μεταξύ των ομιλητών με θέμα: "Πετρογέφυρα: η περίπτωση της Πελοποννήσου και φορείς μελέτης τους".



Περισσότερα για το γεφύρι του Κόπανου στο video: