Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα
Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση. Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.
Βρίσκεται λίγο πιο πάνω απ' αυτό στη θέση “Αρατσάμη”,
στην τοποθεσία “Κέτανη”, γεφυρώνοντας το ομώνυμο ρέμα, σε μια παράκαμψη της
παλιάς χάραξης του δρόμου, που λίγο πιο κάτω ενώνεται με τον Λάδωνα.
Άποψη από ανάντη. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
Όπως και όλα τα γεφύρια του δρόμου Πύργου-Τρίπολης
είναι και αυτό χτισμένο στις αρχές της δεκαετίας του 1950 από Λαγκαδινούς
μαστόρους.
Είναι ένα όμορφο μονότοξο, ημικυκλικό γεφύρι, με
στηθαία και επίπεδη επιφάνεια διάβασης, στο οποίο έχει γίνει επέκταση του
πλάτους του σε σχέση με την αρχική κατασκευή, όπως όλα τα γεφύρια του
συγκεκριμένου δρόμου, για να εξυπηρετήσει τις αυξανόμενες συγκοινωνιακές
ανάγκες σε σχέση με τις αρχικές.
Δυστυχώς και αυτό έχει γίνει χώρος απόρριψης
σκουπιδιών από κάποιους ασυνείδητους.
Βρίσκεται
κοντά μεταξύ των χωριών Άσσος και Βεληνιάτικα, γεφυρώνοντας τον Λογγοπόταμο και
κατασκευάστηκε την περίοδο της Β΄ ενετοκρατίας στην Πελοπόννησο (1685-1715).
Είναι χαρακτηρισμένο διατηρητέο μνημείο με την απόφαση ΥΑ
ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/15739/349/8-6-1995. ΦΕΚ 570/Β/29-6-1995, που αναφέρει ότι
“χαρακτηρίζουμε την υδατογέφυρα (δίκτυο υδραγωγείου) που βρίσκεται στην κοίτη
του Λογγοπόταμου (ή χείμαρρος Ράχιανι) Κορινθίας, ο οποίος διασχίζει την
κοιλάδα των Κλεωνών και εκβάλλει στον Κορινθιακό κόλπο,κοντά στην κοινότητα Άσσου ως ιστορικό
διατηρητέο μνημείο”. Είναι από τα ενετικά κτίσματα που σώζεται σε καλή σχετικά
κατάσταση.
Το υδατογέφυρο από ανάντη. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
Πρόκειται για
κτίσμα μεγάλων διαστάσεων, με πέτρες γκριζοκίτρινες και
καλοπελεκημένες, που αποτελούσε μέρος δικτύου υδραγωγείου που μετέφερε νερό στην πόλη της Κορίνθου, του οποίου το κεντρικό τμήμα σώζεται σε καλή
κατάσταση. Αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα Στο πρώτο, το κάτω,αποτελείται από μια μεγάλη καμάρα ανοίγματος
10 μ. με μια σειρά θολίτες μεγάλου μεγέθους, ύψους 6 μ. με ισχυρά πλευρικά
τοιχώματα (βάσεις), με τα ακρόβαθρα να πατάνε μέσα στην κοίτη του ποταμού.
Διακρίνονται ακόμη, πάνω στα ακρόβαθρα, οι διαμπερείς τρύπες για την στήριξη
των καλουπιών κατά την κατασκευή της. Στο άνω διάζωμα, πάνω της ακριβώς,
υπάρχει μια σειρά από επτά ημικυκλικές καμάρες (παράθυρα), με μια σειρά θολίτες
επίσης, τοξωτές, με κάθετα τα πλαϊνά τους, ύψους από1,10 έως 1,80 μ. που πατάνε
πάνω στην κεντρική καμάρα. Δεξιά και αριστερά υπήρχαν δυο μικρότερες καμάρες,
εκ των οποίων σώζεται η αριστερή από ανάντη ανοίγματος 5,10 και ύψους 4 μ., ενώ
η δεξιά έχει καταστραφεί από ανθρώπινη παρέμβαση και υπάρχει στη θέση τηςμια τσιμεντένια προσθήκη, που στηρίζεται στη
γέφυρα και αποτελεί μια κακοτεχνία στο όλο σύνολο του μνημείου. Πάνω στο
διάζωμα αυτό υπήρχε αυλάκι, πλάτους δύο μέτρων, για τη μεταφορά του νερού ενώ
το καθαρό πλάτος της γέφυρας είναι 2,5 μ.
Από κατάντη (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
Στα ακρόβαθρα της μεσαίας καμάρας υπάρχουν δύο
εντυπωσιακοί πρόβολοι για τη μείωση της δύναμης του νερού σε περιόδους μεγάλων
κατεβασμάτων, ενώ και από τις δύο πλευρές του γεφυριού (ανάντη και κατάντη)
έχουν γίνει πέτρινεςπροσθήκεςγια την συγκέντρωση του νερού και την
διοχέτευσή του κάτω από την κεντρική καμάρα.
Το συνολικό
μήκοςτης γέφυρας είναι 27 και το ύψος
8,5 μέτρα.
Ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό της όλης κατασκευής
είναι ότι στο κλειδί της κύριας καμάρας έχει χαρακτεί ένας σταυρός.
Η κατασκευή
της γέφυρας είναι εξαιρετικά επιμελημένη, γεγονός που μαρτυρά πολύ υψηλό
επίπεδο τεχνικών γνώσεων και παρουσιάζει μεγάλο αρχιτεκτονικό αλλά και
πολιτιστικό ενδιαφέρον. Κάποιοι παλιοί κάτοικοι της περιοχής, των χωριών της Κορινθίας και της Βόχας, το ονόμαζαν "Καμάρα της Φροσύνας", άγνωστο γιατί. Ίσως λόγω ύπαρξης κάποιου ομώνυμου χωριού στην περιοχή παλιότερα, ίσως εξ αιτίας κάποιας με αυτό το όνομα, ίσως για κάποιο άλλο άγνωστο σε μας λόγο.
Πρόσφατα
εγκρίθηκε η αποκατάσταση της γέφυρας, διαδικασία που είχε ξεκινήσει ο τότε
Δήμαρχος Άσσου-Λεχαίου και νυν αντιδήμαρχος του Δήμου Κορινθίων Χαράλαμπος
Καμπούρης.
Οι
διαδικασίες για την ένταξή της σε πρόγραμμα αποκατάστασης ξεκίνησαν το 1995 από
τον αείμνηστο πρόεδρο της τότε κοινότητας Κακιζή Βασίλειο και ολοκληρώθηκαν το 2009
επί δημαρχίας Χαράλαμπου Καμπούρη.
Το δεύτερο
δεκαήμερο του Ιανουαρίου του 2013 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ)
ενέταξε για χρηματοδότηση το έργο αποκατάστασης και ανάδειξης της γέφυρας, η
οποία αποτελεί ένα μοναδικό μνημείο ομορφιάς και ιστορικήςμνήμης τόσο για το Δήμο Κορινθίων όσο και για
την ευρύτερη περιοχή.
Το κλειδί με το σταυρό. (Φώτο: ΑΓΠ)
Παρ’ όλα αυτά όμως, το σπουδαίο αυτό μνημείο απαιτεί
συνεχή και επιμελημένη συντήρηση, για το λόγο ότι τα φερτά υλικά του
Λογγοπόταμου σε περιόδους μεγάλων κατεβασμάτων, πράγμα συχνό στην περιοχή με
κακή προϊστορία πλημμυρών,κλείνουν την
κεντρική καμάρα αλλά και τις άλλες δύο μικρότερες με αποτέλεσμα από το φράξιμό
τους να ελλοχεύουνκίνδυνοι για το μνημείο.
Κίνδυνο επίσης αποτελούν για τη στατικότητα του μνημείου τα δέντρα και οι
θάμνοι που φυτρώνουν πάνω αλλά και γύρω από τη γέφυρα, κυρίως στην αριστερή από
ανάντη υπάρχουσα αρχική καμάρα.
Ένα μεγάλο πρόβλημα αποτελεί επίσης η μη
προσβασιμότητα και η μη φροντίδα και προοπτική γι’ αυτό από τους αρμόδιους,
ντόπιους και μη φορείς, σ’ ένα τόσο σπουδαίου μνημείο, χαρακτηρισμένο μάλιστα
σαν ιστορικό διατηρητέο από τον πιο επίσημο φορέα της πολιτείας. Σίγουρα κάτι
πρέπει να γίνει γ’ αυτό και όχι να αφεθεί στον θαυμασμό της ιστορίας και της
φύσης και μόνο. (1)
Τέλος του 2022 με πρόγραμμα της Περιφέρειας Πελοποννήσου, έχει πλήρως και με όλους τους ενδεδειγμένους τρόπους αποκατασταθεί, αναστηλωθεί και συντηρηθεί (το δεξί τόξο από ανάντη, τα στηθαία, η κοίτη, η απομάκρυνση των διαφόρων ανθρώπινων προσθηκών, κλπ) και αποτελεί πραγματικό πολιτιστικό στολίδι για την περιοχή. Αξίζουν τα συγχαρητήριά μας σε όλους όσους προσπάθησαν γι΄αυτό.
Η νέα όψη του υδατογέφυρου. (2)
Μακάρι να βρεθούν και άλλοι αντίστοιχοι μιμητές σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας. Σημειώσεις-βιβλιογραφία 1. Πολύτιμη ήταν και είναι η συνεργασία και η βοήθεια για την καταγραφή των πετρογέφυρων της περιοχής του ντόπιου Θωμά Κόλλια, από τα Αθίκια Κορινθίας.
2. Φώτο: Θωμάς Κόλλιας.
Δείτε το παρακάτω video για το υδρογέφυρο στον Άσσο: