Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου

Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου
Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Κυριακή 27 Απριλίου 2025

Γεφύρι του Λίθου. Κέρτεζη Καλαβρύτων.

 Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, επί του ποταμού Λίθου ή Μοναστηριά στην περιοχή «Τσιρικέϊκα», από το προεπαναστατικό σόι Τσιρίκος της Κέρτεζης.

Ο ποταμός Λίθος έχει τις πηγές του στη Νερομάνα και δευτερευόντως στην μικρή πηγή στη θέση Κυρά-Μαριώ, που όταν δεν αρδεύει, το νερό της πάει κι αυτό στον Λίθο που πιο κάτω ενώνεται με τον Κερτεζίτικο Βουραϊκό. 

Η πηγή του νερού στην περιοχή της Νερομάνας βγαίνει από την πλαγιά, βόρεια της πηγής, που λέγεται "Στου Μοναστηριού το πλάι". Οι δύο πηγές απέχουν σε ευθεία γραμμή περίπου 150 μέτρα.

Το γεφύρι ένωνε και ενώνει την Νοτιοδυτική με την κεντρική Κέρτεζη και κατά μαρτυρίες των ντόπιων χτίστηκε τα χρόνια 1933-36 από άγνωστο πρωτομάστορα, αν και κάποιες μαρτυρίες λένε ότι κατασκευαστές του είναι οι φημισμένοι Λαγκαδινοί μαστόροι της πέτρας.

Και τα τέσσερα γεφύρια της Κέρτεζης, διαφορετικών διαστάσεων, χτίστικαν την ίδια χρονική περίοδο από τους ίδιους μαστόρους, την ίδια μορφή, καταβιβασμένα με κάθετα τα βάθρα τους.

Το γεφύρι και οι τσιμεντένιες παρεμβάσεις. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

 Η δεξιά πλευρά του από κατάντη έχει στηριχτεί και καλυφτεί με τσιμέντο σε μήκος περίπου 1,5 μέτρα για να κρατηθεί το γεφύρι που πάνω του περνάει ο δρόμος που ενώνει τις γειτονιές του χωριού καθώς επίσης έχει γίνει επέκταση, από κατάντη και δεξιά του γεφυριού, του τοίχου ενός σπιτιού καλύπτοντάς το σχεδόν. Αποτέλεσμα των ακαλαίσθητων αυτών παρεμβάσεων είναι η πλήρης αλλοίωση της αρχικής μορφής του γεφυριού.

 Όλες αυτές οι παρεμβάσεις με αποτέλεσμα την αλλοίωση της αρχικής φυσιογνωμίας των γεφυριών του χωριού έγιναν επί χούντας.

Πρόκειται για ένα μεγάλο μονότοξο γεφύρι, καταβιβασμένο, χωρίς στηθαία, με μια σειρά καλοπελεκημένους θολίτες, κάθετα βάθρα και το οποίο έχει επεκταθεί από ανάντη με τσιμέντο για να καλύψει τις αυξημένες συγκοινωνιακές ανάγκες.

Οι διαστάσεις του είναι:

Άνοιγμα καμάρας: 8 μ.

Ύψος: 4 μ. καθαρό

Πλάτος: 2 μ. στην αρχική του μορφή.

Μήκος: 10 μ.

Μήκος καμαρολιθιού: 0,38 μ.

                Διάστημα από κεντρικό θολίτη (Κλειδί) με επιφάνεια διάβασης: 0,60 μ.

 

                     Από κατάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

 Μία μαρτυρία ενός ντόπιου μας δίνει κάποια σημαντικά στοιχεία για το γεφύρι ειδικά και την περιοχή γενικότερα.

«Βρισκόμαστε 100 μέτρα από την απαρχή του Βουραϊκού της επαρχίας Καλαβρύτων και Διακοφτού. Στα 100 μέτρα συναντιώνται τρεις παραπόταμοί του, ο ένας είναι αυτός που βλέπουμε και λέγεται ποταμός Λίθος, διότι προέρχεται από μια περιοχή που έχει πέσει ένας τεράστιος βράχος σε μια λαγκαδιά δύο χιλιόμετρα πίσω μας, ή αλλιώς Μοναστηριάς διότι η πηγή που βγαίνει το περισσότερο νερό λέγεται νερομάνα και δίπλα του ήτανε μετόχι της Αγίας Λαύρας μέχρι την εποχή του Όθωνα. Το Καλοκαίρι το νερό δεν το αφήνουμε να έλθει στο ποτάμι, το παίρνουμε για ύδρευση και άρδευση των διαφόρων περιοχών. Μέχρι το 1990 το νερό μέσω του ειδικού συστήματος αυλάκων πότιζε τους κήπους του χωριού και κάποια χωράφια διότι εκεί δεν έφτανε το νερό της μεγαλύτερης πηγής που θα δούμε σε λίγο, του Κεφαλόβρυσου. Στο σημείο αυτό, αρχές της δεκαετίας του 1930 τίστηκε ένα από τα τέσσερα πέτρινα γεφύρια, ένα είναι αυτό, το οποίο λόγω των πολλών αυτοκινήτων αργότερα σκεπάστηκε και διαπλατύνθηκε με τσιμέντο και σίδερα βέβαια και επειδή φοβόντουσαν, μηχανικούς αποκλείεται να είχαν βάλει, την εποχή της χούντας φέρανε και ρίξανε ένα στηθαίο στη μέση του γεφυριού, όπως βλέπουμε, γιατί φοβόντουσαν μην πέσει από τα πολλά αυτοκίνητα και ταυτόχρονα το 1972 το Καλοκαίρι σκεπάστηκε γύρω στα 50 μέτρα ακόμα του παραπόταμου αυτού, του Λίθου και έγινε ένα υπέργειο γκαράζ, όχι γκαράζ, πάρκιγκ που βοηθάει τους καλοκαιρινούς μήνες που συσωρεύεται πολύς κόσμος στο παρκάρισμα των αυτοκινήτων.

Στην πρώτη μορφή, είπαμε  (ότι χτίστηκε), αρχές της δεκαετίας του 1930, μάλλον το 1932 αν θυμάμαι καλά απέξω, μαζί με άλλα τρία γεφύρια που θα δούμε σήμερα.

Δεν έχω μάθει (από ποιούς χτίστηκε), προσπάθησα να πάρω πληροφορίες, οι άνθρωποι που ζούσαν τότε ήταν παιδιά και δεν θυμόντουσαν ούτε βρήκα σε έγγραφα άρα το ποιοι το χτίσανε μάλλον πρέπει να το βγάλουμε δια της ανάποδης πορείας, δηλαδή να δούμε τη δομή του, την κατασκευή του και να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα. Θα δούμε και τα υπόλοιπα, γιατί ήτανε τετράδα, θα τα δούμε, εγώ δεν είμαι ειδικός, τα άλλα δύο είναι παρόμοια. Το τρίτο έχει μια ιδιαιτερότητα, το οποίο όμως είναι πλήρως εμφανές διότι από κει δεν περνάει αυτοκίνητο. Έχουμε αυτό το καλό.» (1)

 

              Το εύρος των παρεμβάσεων. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Σημειώσεις-βιβλιογραφία

 1.Μαρτυρία στις 11/02/2025 του ντόπιου Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα. Ο Παναγιώτης Μπούρδαλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρτεζη, τελείωσε το Φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Πάτρας και το Θεολογικό τμήμα του Α.Π.Θ. και εργάστηκε για 33 χρόνια σαν καθηγητής φυσικής σε σχολεία της Αχαίας. Έχει εκδόσει αρκετά βιβλία για τον τόπο του και όχι μόνο και συμμετέχει ενεργά στην κοινωνικοπολιτιστικη ζωή του τόπου του.

 Δείτε τα παρακάτω βίντεο για το γεφύρι: