Ένα δημοσίευμα για το γεφύρι του Κόπανου στον Ευρώτα και μια...καρικατούρα.

Είναι Παντού!

 09|01|2019

Γράφει ο Νίκος Ι. Καρμοίρης  (nkarmoiris@gmail.com)

Φίλε αναγνώστη, στην ... «έσκασα»!  Δεν γράφω για τον εικονιζόμενο πρώην Πρωθυπουργό, που προσφάτως επανήλθε στην επικαιρότητα, αλλά για το κάδρο που βρίσκεται ακριβώς από πίσω του!  Αν κανείς ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά θα διαπιστώσει πως πρόκειται για αντίγραφο γκραβούρας στην οποία εικονίζεται το Γεφύρι του Κόπανου να γεφυρώνει τις όχθες του ποταμού Ευρώτα. Πρόκειται για σχέδιο του Otto Magnus Stackelberg με τίτλο «Ο Ευρώτας», το οποίο εκδόθηκε γύρω στο 1830 και είναι πιθανόν η πιο γνωστή και διαδεδομένη απεικόνιση του ιστορικού γεφυριού, αλλά και του «μυθικού» μας ποταμού. Το συγκεκριμένο κάδρο κοσμεί το γραφείο του πρώην Πρωθυπουργού, Κώστα Σημίτη, στη Βουλή. Σύμφωνα με πληροφορίες, ίδιο κάδρο ήταν τοποθετημένο και στο γραφείο του Προέδρου της Βουλής επί προεδρίας Απόστολου Κακλαμάνη! Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως η Βουλή των Ελλήνων είχε στο παρελθόν προβεί σε έκδοση αντιγράφων σειράς χαρακτικών, ανάμεσά τους και το συγκεκριμένο, το οποίο είχε παραχωρήσει στους εκπροσώπους του ελληνικού Κοινοβουλίου. Πρόσφατα ένας καλός φίλος μού έστειλε φωτογραφία της ίδιας απεικόνισης, η οποία βρίσκεται στην οικία Τσικλητήρα στην Πύλο.

Εικάζω πως αντίστοιχες απεικονίσεις του Γεφυριού του Κόπανου βρίσκονται και κοσμούν αρκετές ακόμα αίθουσες στην Ελλάδα ή και το εξωτερικό. Πόσοι όμως από εκείνους που έχουν στον τοίχο τους την συγκεκριμένη απεικόνιση γνωρίζουν πόσο σημαντικό, αλλά και γνωστό, υπήρξε το εν λόγω γεφύρι που συναντάται άλλοτε με την προσδιοριστική γενική «του Κόπανου» κι άλλοτε «του Ευρώτα»? Πόσοι γνωρίζουν πως κατάλοιπα του συγκεκριμένου διάσημου γεφυριού υπάρχουν ακόμη, στέκονται στην μία όχθη του ποταμού Ευρώτα και αντιστέκονται στο χρόνο, προσμένοντας το ενδιαφέρον των αρμοδίων για να τα διασώσουν και να τα αναδείξουν, προβάλλοντας την σημασία και την σπουδαιότητα του εν λόγω μνημείου.

Σπάρτη δεν είναι μόνον ο Λεωνίδας ή ο Μυστράς και ο Παλαιολόγος ή τα διάσημα ψηφιδωτά της!  Μας διακρίνει μία συχνή εμμονή με το αρχαίο παρελθόν, λησμονώντας ή αδιαφορώντας για το νεότερο ή σύγχρονο. Υπάρχουν, λοιπόν κι άλλα, νεότερα μνημεία, εξίσου διαδεδομένα, πρεσβευτές της ιστορίας μας ή και του τοπίου της περιοχής μας, που μπορούν εξίσου να αποτελέσουν «σήματα κατατεθέντα» του τόπου μας. Και το γεφύρι του Κόπανου είναι ένα από αυτά! Οι τοπικές Αρχες –πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- παρά το κατά καιρούς δήθεν ή πρόσκαιρο ενδιαφέρον τους, επί της ουσίας φαίνεται να αδιαφορούν πλήρως για το συγκεκριμένο μνημείο, παρά και τις συχνές δράσεις, παρεμβάσεις και οχλήσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου Καραβά, που όπως εύστοχα  είχε πρόσφατα ειπωθεί, είχε αναλάβει «σταυροφορία» για την ανάδειξη και διάσωση του μνημείου.

Το γεφύρι του Κόπανου, ίσως η πιο διαδεδομένη εικόνα του ποταμού Ευρώτα, απουσιάζει από τους οδηγούς προβολής της Σπάρτης κι από δημόσιες αίθουσες της πόλης. Μπορεί όμως να βρεθεί στα πιο «απίθανα» μέρη εκτός πόλης ή και χώρας! 

Αν και είναι παντού, στη Σπάρτη παραμένει απόν!  Υπάρχει κάποιος αρμόδιος που ενδιαφέρεται ουσιαστικά να αναδείξει και να προστατεύσει το συγκεκριμένο μνημείο, πριν το «καταπιεί» εντελώς η φθορά του χρόνου?  Υπάρχει κάποιος που προτίθεται να το εντάξει στους μελλοντικούς οδηγούς προβολής της πόλης ή και του νομού?  Ποιος νοιάζεται?  Εμείς... πουλάμε «Λεωνίδα», κι απ’ ό,τι φαίνεται, μας αρκεί!

========================================================================

Μια καρικατούρα  για το φίλο μας Θοδωρή Χαμάκο!

Μια ιδιαίτερη προσωπική του καρικατούρα  ανήρτησε στις αρχές Γενάρη στο προσωπικό του προφίλ στο face book ο Θοδωρής Χαμάκος, η οποία τον απεικονίζει να πατά πάνω σε ένα πετρογέφυρο!

«Μπορεί οι Σέρβοι φίλοι μου να μη με... απέδωσαν σωστά, αλλά δεν ξέχασαν τη βασική ασχολία μου, το γεφύρι...», έγραφε στο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο, συνοδεύοντας με το κείμενο αυτό την ανάρτησή του. Το σχέδιο φιλοτέχνησε ο Σέρβος φίλος του, Zeljko Trajkovic.

Ο κ. Χαμάκος είναι οικονομολόγος και Γραμματέας του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών (ΚΕΜΕΠΕΓ), καθώς επίσης και ιδρυτής του Αρχείου Γεφυριών Πελοποννήσου (ΑΓΠ).

Είναι φίλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Καραβά, έχοντας συνδράμει στις προσπάθειες ανάδειξης του Γεφυριού του Κόπανου. Το 2015 συμμετείχε στην ημερίδα που διοργάνωσε ο Σύλλογος για το διάσημο γεφύρι του Ευρώτα, παρουσιάζοντας στο λακωνικό κοινό την εισήγησή του με θέμα: «Πετρογέφυρα: Η περίπτωση της Πελοποννήσου και φορείς μελέτης τους».  Τον Σεπτέμβριο του 2018 απηύθυνε χαιρετισμό και στο αφιέρωμα για τα σπουδαιότερα πέτρινα γεφύρια της Λακωνίας, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Σπάρτη. Παγκόσμια Πόλη» στο κτήμα Νερόμυλος.

Έχει μετρήσει και καταγράψει εκατοντάδες πετρογέφυρα στην Πελοπόννησο, την Ελλάδα και τον κόσμο, ανάμεσά τους το γεφύρι του Κόπανου και το γεφύρι του Περδικάρη στον Καραβά τον Νοέμβριο του 2015.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Θοδωρής Χαμάκος επιτελεί σπουδαίο έργο όσον αφορά την καταγραφή, διάσωση, προστασία και ανάδειξη των πέτρινων γεφυριών και της τέχνης της γεφυροποιίας τόσο στην Πελοπόννησο, όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα, πραγματοποιώντας μια επίμονη και επίπονη προσπάθεια που αξίζει αναγνώρισης και επαίνων. Μάλιστα τα ενδιαφέροντά του σχετικά με τα πετρογέφυρα έχουν επεκταθεί τα τελευταία χρόνια ακόμη και εκτός των ελληνικών συνόρων, όπου βρίσκεται συχνά λόγω άλλων υποχρεώσεων.

Σήμερα, εκτός των άλλων διατελεί μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Πάλης (United World Wrestling-UWW) με έδρα τη Λωζάνη και Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Πάλης (UWW-Europe), που εδρεύει στη Σόφια της Βουλγαρίας και προετοιμάζεται πυρετωδώς για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020 στο Τόκιο της Ιαπωνίας.

 Δείτε τα παρακάτω videos για το γεφύρι του Κόπανου:

 

Γεφύρι Σερά-Σέρβου

Βρίσκεται τέσσερα χιλιόμετρα μετά την Καρκαλού πρός Δημητσάνα, επί του Λούσιου, στο πιο στενό σημείο του, στη διασταύρωση για Σέρβου μπαίνοντας στα όρια του τ. Δήμου Ηραίας. 

Λέγεται και γεφύρι “του Αγιώργη – Σαρά”.

Το γεφύρι από ανάντη. (Φώτο: Αρχείο Φεφυιών Πελοποννήσου)

Ήταν ένα όμορφο, μονότοξο, ημικυκλικό γεφύρι, με μια σειρά θολίτες και επίπεδη επιφάνεια διάβασης, που αποτελούσε την κύρια είσοδο της Ηραίας από τη μεριά της Βυτίνας.   

Είχε υποστεί από πριν μετατροπές και προσθήκες για να εξυπηρετεί τη διέλευση όλων των οχημάτων, με σιδερένια στηθαία, εμπλουτισμό με τσιμέντο του δεξιού από ανάντη βάθρου ενώ το αριστερό βάθρο του πατάει σε βράχο συμπαγή. Επίσης είχε προστεθεί τσιμεντένιο στηθαίο από κατάντη για την προφύλαξη πεζών και οχημάτων.

Οι διαστάσεις του ήταν:

Από κατάντη. (Φώτο: ΑΓΠ)

Άνοιγμα καμάρας: 16 μ

Ύψος: 6 μ

Πλάτος: 4,90 μ

Μήκος: 19 μ

Πλάτος καμαρολιθιού:57,05 μ

Φαίνεται ότι όλες αυτές οι τσιμεντένιες επεμβάσεις δεν ήταν αρκετές κατά την αντίληψη των κρατούντων και για το λόγο τούτο αποφάσισαν και μέσα στο 2018 το ¨έντυσαν¨ κυριολεκτικά με τσιμέντο, αφήνοντας κάποια ελάχιστα κομμάτια από πέτρα για να δικαιολογήσουν απλά την έννοια πετρογέφυρο.

 Όλες οι παραπάνω ενέργειες είχαν σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, όπως ακριβώς έγινε και σε άλλες περιπτώσεις

(Κοτόμυαλο στα Λαγκάδια, κλπ) και συνακόλουθα την απαξίωση και στην ουσία τον αφανισμό αυτής της λαϊκής κατασκευής, που σεβάστηκε ο χρόνος και ο τόπος, με την τωρινή του μορφή και φυσιογνωμία καμία σχέση να έχει με την αρχική.

Η τσιμεντένια ¨επένδυση¨. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)

 Για την ονομασία του χωριού υπάρχουν τρεις εκδοχές.
 Κατά την πρώτη και κατά τον δάσκαλο Β. Δάρα (1) “ Όπως αναφέρει στα “Γορτυνιακά” ο Γ. Μαύρος, στις καταστάσεις του Ενετικού στρατού (1409) που υπήρχαν Έλληνες μισθοφόροι, μνημονεύονται έντεκα στρατιώτες με το όνομα Σέρβας ή Σέρβος, με πρώτο το όνομα Andrea Serva...Ευλόγως οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι το σημερινό Σέρβου πήρε το όνομα από τον πρώτο κάτοικο που λεγόταν Σέρβος”. 

Δεύτερη εκδοχή είναι αυτή του ιστοριοδίφη Ν. Παπαγεωργίου, που αναφέρει σχετικά στην ιστοσελίδα του τ.δήμου Ηραίας: “ Η ονομασία του χωριού οφείλεται στην πρώτη εποίκιση στην περιοχή του Σέρβου, ενός τσοπάνου. Το χωριό Σέρβου εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά την απογραφή του 1461. Κατοικείτο όμως και πριν του 1440, διότι σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, την εποχή εκείνη ο οικισμός Λατζέϊκα και το χωριό Λάλα κατοικείτο από Σερβαίους κτηνοτρόφους”. 

Κατά την τρίτη εκδοχή, ο Χ. Αθ. Μαραγκός (υπ/γος ε.α.) λέει ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα απ' ευθείας. Προέρχεται δηλαδή από το αρχαίο Ελληνικό ρήμα “ερύω”, που σημαίνει, “φυλάω, παρατηρώ...κάστρο” και ταιριάζει απόλυτα με τη θέση του χωριού που είναι πραγματικά ένα παρατηρητήριο, με το μυκηναϊκού τύπου κάστρο στην περιοχή Παλαιόκαστρο. Όταν οι Ρωμαίοι κατάλαβαν την Ελλάδα τον 2ο πχ αιώνα και καθιερώθηκε η λατινική γραφή, το όνομα μεταγλωττίστηκε κατά το ερύω σε servo. Όταν δε τον 7ο αιώνα καθιερώθηκε πάλι η Ελληνική γλώσσα, το servo εξελληνίστηκε σε Σέρβο ή Σέρβου. 

 Βιβλιογραφία – σημειώσεις: 

(1)  Β. Δάρας. “Ιστορικά του Σέρβου Γορτυνίας”. Αθήνα 1988

Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι: