Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου

Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου
Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Παρασκευή 15 Μαρτίου 2024

Καλωσόρισμα ΑΓΠ



....της Πέτρας και του Νερού

Πέτρα και νερό!
Δύο υλικά, που συναντά κανείς σε αφθονία στην Ελληνική γη.
Πέτρα και νερό!
Δύο στοιχεία, που καθημερινά συναντάμε στη ζωή μας.
Πέτρα και νερό!
Με τη δική του μεταφορική σημασία το καθένα.
Πέτρα και νερό!
Σταυραδέρφια της Μάνας φύσης.

διαδρομές.... 
Η  πέτρα που φανερώνει τις δυσκολίες που περνάμε, μαρτυρά το χρόνο και τις αναμνήσεις, την ανάγκη, την ιστορία.
Το νερό που οδηγεί στη λύτρωση, που δείχνει δρόμους και χαράζει πορεία.
Το ένα συμπληρώνει το άλλο.
Το ένα αποζητά τη βοήθεια του άλλου.
Το ένα σφιχταγκαλιάζει το άλλο.

της φύσης τα καμώματα....
Πολλές φορές "κονταροχτυπιούνται" μεταξύ τους. Μα πάντα νικητής βγαίνει το νερό!
Έτσι, το νερό τρέχει και σμιλεύει την πέτρα φτιάχνοντας κάποτε-κάποτε απαράμιλλα έργα τέχνης.
Στο πέρασμά του από την πέτρα, "γεννά" σπήλαια, φαράγγια, καταβόθρες, βάραθρα, γεφύρια, περίτεχνα σχέδια.

δημιουργήματα....
Κάποιες φορές, είναι ο άνθρωπος, που χρησιμοποίησε την πέτρα για να δαμάσει το νερό.
Και το κατόρθωσε.
Έστησε πέτρινα γεφύρια, ακονίζοντας με τη σειρά του την πέτρα, για να διαβεί το ορμητικό ρέμα.
Γεφύρια, που ακουμπάνε πάνω σε πολλά πόδια.
Δύο, τρία, τέσσερα ή και περισσότερα, για να δρασκελίσει το νερό ενώνοντας τους τόπους.
Και τους ανθρώπους. Και τον κόσμο.
Έτσι, ο άνθρωπος εκμεταλλεύτηκε όλες τις δυνατότητες, που η φύση παρέχει απλόχερα.
Απλόχερα και εμείς εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας σ' αυτούς τους δουλευτάδες, που φτιάξανε γεφύρια με αντοχή και ομορφιά. Σμίξανε χωριά και τάφεραν σε επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο.

μνήμες....αναφορές....βιώματα.... 
 Στη διαδρομή του χρόνου, μέσα από απάνθρωπες και βέβηλες συμπεριφορές αλλά και φυσικές καταστροφές, έφτασαν στις μέρες μας όπως έφτασαν!
 Τα θαυμαστά αυτά έργα της λαϊκής μας γεφυροποιίας πρέπει να παραδοθούν αλώβητα και με σεβασμό, στη μνήμη και τον θαυμασμό των επόμενων γενιών.

Καλώς ήλθατε στους δρόμους του νερού και της πέτρας
Καλώς ήλθατε στον θαυμαστό κόσμο των πετρογέφυρων
Καλώς ήλθατε στο Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Θοδωρής Χαμάκος / Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (Α.Γ.Π.)
Αγίου Δημητρίου 29
18547 Νέο Φάληρο                                         
Πειραιάς
Τηλ.        210 4829520                                    
Κιν.        693 7433866                                      
Email: theodoros.hamakos@uww.org
           thodorischamakos@gmail.com          
Youtube: www.youtube.com/agpelop       
Blog:  www.agpelop.blogspot.gr                                   
Facebook: www.facebook.com/thodorischamakos                                  


Δευτέρα 11 Μαρτίου 2024

Γεφύρι στο Χάνι Κουτρουμπή. Βυτίνα.

 Το συναντάμε επί του δημόσιου δρόμου Τρίπολης-Πύργου, ερχόμενοι από τον Πύργο και λίγο πριν από την πρώτη είσοδο για τη Βυτίνα, μέρος του οποίου αποτελεί.

Το γεφύρι και η επέκτασή του. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.
 Όταν χαράχτηκε και φτιάχτηκε ο καινούργιος δρόμος Τρίπολης-Πύργου, το παλιό γεφύρι διατηρήθηκε και δίπλα του ακριβώς προστέθηκε άλλο τόσο σε μέγεθος τσιμεντένιο γεφύρι για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες κυκλοφορίας της περιοχής.

Γεφυρώνει το ρέμα που έρχεται από το Μεθύδριο και χύνεται στον Μυλάοντα ενώ η θέση που είναι χτισμένο λέγεται «Χάνι του Κουτρουμπή», λόγω της ύπαρξης εκεί παλιά του ομώνυμου χανιού.


 Από ανάντη. Φώτο: Α.Γ.Π.

 

Είναι ένα όμορφο γεφύρι, καταβιβασμένο με υπερμεγέθης θολίτες, κάθετα τα πλαϊνά του, χτισμένο στο σύνολό του με τέλεια πελεκημένη στο χέρι πέτρα, καλυμμένο όμως από την άσφαλτο και μη ορατό από τον πολύ κόσμο.

 

Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι: 


 

Παρασκευή 1 Μαρτίου 2024

Γέφυρα Σταυρού. Σιδηρόκαστρο Σερρών.

 Πρόκειται για ένα πανέμορφο και εντυπωσιακό γεφύρι στο Σιδηρόκαστρο ((Demir Hisar) δίπλα στον Πύργο του Ανδρόνικου Γ’ (1328-1341), στο Κρουσοβίτικο ποτάμι που περνάει μέσα από την κωμόπολη και χύνεται λίγο πιο κάτω στον Στρυμόνα.

 

Το γεφύρι και ο Πύργος του Ανδρόνικου Γ'.  Πηγή: Ηλίας Καραγιάννης, Γύθειο.
Ο ποταμός Κρουσοβίτης ή Αχλαδίτης, που διασχίζει την κωμόπολη, έχει τις πηγές του στο Αχλαδοχώρι ή Κρούσοβο όπως ήταν το όνομά του επί τουρκοκρατίας και σαν Μικρός Κρουσοβίτης διασχίζει το χωριό και χύνεται στον Κρουσοβίτη. Στο Αχλαδοχώρι υπήρχαν παλιά 10 πέτρινα γεφύρια επί του Μικρού Κρουσοβίτη που ένωναν τις δύο συνοικίες του. Κ’αποια από τα πετρογέφυρα αυτά ανατινάχτηκαν κατά τη διάρκεια του καταστροφικού εμφύλιου πολέμου.

Φώτο από Kastra.eu  


 

Φώτο από sidirokastro.com

 

Είχε τρία ημικυκλικά τόξα, με το κύριο και μεγαλύτερο στο κέντρο και τα άλλα δύο εκατέρωθεν αυτού, δύο ανακουφιστικά παράθυρα επίσης εκατέρωθεν του κεντρικού τόξου με μεγαλύτερο αυτό αριστερά από κατάντη, ημικυκλικά με κάθετα τα πλαϊνά τους και άλλο ένα μικρότερο ψηλά και αριστερά από κατάντη, μια σειρά θολίτες στα τόξα και τα ανακουφιστικά παράθυρα, στηθαία και ανηφορική και καλντεριμωτή επιφάνεια διάβασης. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς χτίστηκε, το πιθανότερο επί τουρκοκρατίας, ούτε τον πρωτομάστορα.

Πηγή:  Ηλίας Καραγιάννης, Γύθειο.


 

Το γεφύρι και ο Πύργος του Ανδρόνικου Γ'. Πηγή: Ηλίας Καραγιάννης, Γύθειο


Λέγεται γέφυρα Σταυρού γιατί τα Θεοφάνεια ριχνόταν και ρίχνεται από εκεί ο Σταυρός.

Δυστυχώς γκρεμίστηκε για δεύτερη φορά από ανθρώπινα χέρια και όχι από φυσικά φαινόμενα.


Πύργος Ανδρόνικου Γ'. Πηγή: Kastra.eu  

 

Γκρεμίστηκε στο τέλος της δεκαετίας του ’70 (1977-1978), επί δημαρχίας Ιντζέ. Κατ’ άλλους γκρεμίστηκε από φυσικά φαινόμενα μη αντέχοντας στη φθορά του χρόνου.

 

 

Φώτο του 1900. Vedat Kantin.

 

Φαίνεται ότι είχε επισκευαστεί μετά την πρώτη καταστροφή της το Δεκέβρη του 1915 κατά την περίοδο του Εθνικού διχασμού από τον Γάλλο Σαράϊγ, κατά την κατάλειψη της Θεσσαλονίκης από τα Γαλλοαγγλικά στρατεύματα.



 

Ρίξιμο σταυρού 1966-1970. Φώτο Χριστόφορος Μελλίδης.

 

 Κατά την μαρτυρία αυτή «Η Γαλλική κυβέρνηση δεν κρατούσε ούτε καν τα προσχήματα. Είχε δώσει διαταγές στον πρεσβευτή στην Αθήνα Γκυγιεμέν, να φέρνεται στο Σκουλούδη σαν το αφεντικό στο δούλο του. Την ίδια συμπεριφορά έδειχνε και ο Σαράϊγ στη Θεσσαλονίκη. Ανατίναξε μάλιστα τη γέφυρα του Ντεμίρ Χισάρ χωρίς να ρωτήσει κανένα». (1)

Το ρίξιμο του σταυρού από τη νέα γέφυρα. Πηγή: GRTimes.gr
 

 

Η γέφυρα και ο Πύργος του Ανδρόνικου Γ'

το 1935. 

Από το φωτογραφικά αρχείο Χριστόφορου Μελλίδη.

 

        Η γέφυρα επί του Κρουσοβίτικου ποταμιού το 1942. Φώτο: Αρχείο Χριστόφορου Μελλίδη.

Σχέδιο Χριστόφορου Μελλίδη

                           Το γεφύρι του Σταυρού το 1913. Φώτο: Αρχείο Χριστόφορου Μελλίδη.


 

Το γεφύρι του Σταυρού το 1965 με τις τσιμεντένιες και σιδερένιες προσθήκες.

Φώτο: Αρχείο Χριστόφορου Μελλίδη. 

 

 

Σημειώσεις-βιβλιογραφία

1    1. Γ. Κορδάτου, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, Νεώτερη Ε΄, Εκδόσεις 20ος αιώνας, σελ. 446.

2  2. Ευχαριστώ το φίλο από τις Σέρρες Χριστόφορο Μελλίδη για την ευγενική προσφορά των φωτογραφιών από το προσωπικό του αρχείο.                                              Δείτε το παρακάτω video για το σπουδαίο αυτό γεφύρι: 




2

 

Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 2024

Cesnigir koprusu. Kizil Irmak (Κόκκινος ποταμός). Τουρκία.

 Η γέφυρα Cesnigir είναι μια ιστορική γέφυρα χτισμένη μεταξύ Karakecili και Koprukoy, στην επαρχία Kırıkkale στην περιοχή της Κεντρικής Ανατολίας της Τουρκίας. 

Σύμφωνα με γνωστές πηγές, χτίστηκε την περίοδο των Σελτζούκων Τούρκων (Selcuklu). Αν και δεν είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία κατασκευής του, εκτιμάται ότι πρόκειται για έργο του 13ου αιώνα. Φημολογείται ότι ο Τιμούρ, ο οποίος προχώρησε στην περιοχή όπου θα διεξαγόταν ο πόλεμος της Άγκυρας το 1402, χρησιμοποίησε αυτή τη γέφυρα με τον στρατό του.

Cesnigir koprysu επί του Άλυ.

  Η γέφυρα Cesnigir προφανώς είχε υποστεί μεγάλες ζημιές και εξ αυτού του λόγου ξαναχτίστηκε από τον Mimar Sinan κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Yavuz Sultan Selim στην Αίγυπτο. Όταν χτίστηκε το φράγμα Kapulukaya, τα δύο άκρα της γέφυρας σκεπάστηκαν από το νερό και μόνο το μεσαίο και μεγαλύτερο τόξο διακρίνεται και λιγότερο τα εκατέρωθεν αυτού ανακουφιστικά παράθυρα. Αριστερά όπως βλέπουμε την κάτω εικόνα, δύο οξυκόρυφα τόξα έχουν μετατραπεί σε ανακουφιστικά παράθυρα με το χτίσιμο του κάτω μέρους τους ενώ στην άλλη πλευρά τρία ανισόπεδα ημικυκλικά παράθυρα στέκουν πάνω από ένα μη διακρινόμενο οξυκόρυφο τόξο. Η γέφυρα, που έχει μήκος 110 μέτρα και πλάτος 6 μέτρα, πατά σε γερά θεμέλια στο βραχώδες έδαφος. Γεφυρώνει τον Kizilirmak (Κόκκινος ποταμός), τον Άλυ της Μικράς Ασίας. Τα τόξα του είναι άνισα με το μεγαλύτερο στο κέντρο οξυκόρυφο και τα άλλα ημικυκλικά ή οξυκόρυφα, καμπυλωτή, καλντεριμωτή και ανηφορική επιφάνεια διάβασης με στηθαία.

Το γεφύρι σκεπασμένο από το φράγμα. 

  Πρόκειται για μια βαριά κατασκευή που όπως μαρτυρά ο όγκος, το μήκος και η ιστορία της, εξυπηρετούσε και λόγω και του πλάτους της κυρίως στρατιωτικούς σκοπούς. Μοιάζει ως εκ τούτου, ως προς την σκοπιμότητα, κατά πολύ με τις εξ ίσου βαριές ρωμαϊκές κατασκευές που εξυπηρετούσαν τις γρήγορες μεταφορές στρατευμάτων και εφοδίων σε όλες τις γωνιές της αυτοκρατορίας. Τέτοιες βαριές κατασκευές συναντάμε στα στρατοκρατικά καθεστώτα. Και βέβαια πρέπει να τονισθεί σαν γενική παραδοχή, ότι ο τόπος αποφασίζει για το μέγεθος και τον τρόπο της κατασκευής. Όταν έχεις να γεφυρώσεις μεγάλα ποτάμια σε κάμπο, που το ποτάμι "απλώνει" είναι πιο δύσκολο από το να προσπαθείς να γεφυρώσεις σε ορεινές και στενές περιοχές.

Δίπλα στην γέφυρα, κατά τα συνήθη της εποχής, υπήρχε πανδοχείο για την εξυπηρέτηση των αναγκών των ταξιδιωτών, περιηγητών, κλπ.

Το γεφύρι και οι διακρινόμενες επισκευές.

 Μπορεί να διακρίνει κάποιος, από τους χρωματισμούς των υλικών κατασκευής, τις μικρές ή και μεγάλες επισκευές και συντηρήσεις που έχουν γίνει στο διάβα των αιώνων κυρίως στο μεγάλο τόξο, στα στηθαία, κλπ.

 Πηγή: Rafet Unver. 

Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου 2024

Μονοπάτι προς του παλιούς πύργους και το κανόνι. Λιμένι. Μάνη.

  Πρόκειται για ένα σχετικά πρόσφατο μονοπάτι, πλακόστρωτο που ξεκινάει από το μνημείο και τον τάφο του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και ανεβαίνει προς τους παλιούς πύργους και το κανόνι.

Το μονοπάτι. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου
Ο ντόπιος, από τη Χαριά Μάνης, μας λέει σχετικά με το μονοπάτι αυτό:

«Αυτό το πλακόστρωτο έχει γίνει γύρω στα 30 χρόνια από σημερινούς μάστορες με πολύ προσοχή και πολύ μεράκι. Αυτό που μας δείχνει, μας δείχνει το δρόμο που ανεβαίναμε παλιά από κάτω από την εκκλησία και φτάναμε πάνω στην κορυφή. Στην κορυφή πάνω που υπάρχει ο πύργος με το κανόνι, ο πύργος και αυτός είναι νέος, γιατί οι παλιοί έχουν πέσει.

Μνημείο Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Λιμένι Μάνης. Φώτο: Α.Γ.Π.

 Όταν το περπατήσεις τότε θα το απολαύσεις και θα σου αρέσει, θα δεις τη διαφορά του. Έχει λίγο κούραση αλλά όλα γίνονται με καλή θέληση. Να κάνουμε μια βόλτα μέχρι πάνω. 

Ο βράχος προς τους παλιούς πύργους και το κανόνι. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.
 Αυτό παλιά ήτανε μονοπάτι χωμάτινο. Το ανεβαίναμε παιδιά τρέχοντας. Τώρα έχει γίνει για τις ανάγκες του ξενοδοχείου για να μπορεί να κατέβει ο κόσμος, να φτάσει μέχρι κάτω, να απολαύσει την ωραία εκκλησία, τα βράχια, τη θάλασσα, την καθαρή θάλασσα, το μνημείο του Μαυρομιχάλη. Και πίσω μας ακριβώς είναι ο φάρος. Απέναντι έχουμε πάλι το Καραβοστάσι, εκεί στη μέση και ξεκινάμε και κατεβαίνουμε και φτάνουμε εκεί στις σπηλιές, σε μέρη τα οποία κάποτε δεν μπορούσες να πλησιάσει κανένας.

Γι΄αυτό η Μάνη έζησε ελεύθερη.»

Ο Νίκος Διακουμάκος και το μονοπάτι. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.