Πρόκειται για τον καλλίτερα διατηρημένο μυκηναϊκό δρόμο, που ακολουθεί την διαδρομή Πύλη Λεόντων Μυκηνών – Βόρεια πλαγιά του λόφου της Ακρόπολης των Μυκηνών – Ανατολικά, χαράδρα Χάβου.
Μ.Δ.1. Λυκοτρούπι. (Φωτο: ΑΓΠ) |
Περνά κατόπιν τη μυκηναϊκή γέφυρα της Δρακονέρας, ανεβαίνει στο διάσελο ανάμεσα σε Αγριοβουνάκι ή Κοντοβούνι και Δελόκορμο προς το Μπερμπάτι (Πρόσυμνα). Ακολουθεί τη νότια πλευρά του Κοντοβουνίου, περνά τη μυκηναϊκή γέφυρα Λυκοτρούπι, ανεβαίνει με μια ελαφριά και σταθερή κλίση πρώτα ΝΑ και μετά ΒΑ προς την κοιλάδα Κεφαλαρίου (Αστερίωνας) Στεφανίου, κατά μήκος της δυτικής όχθης του Αστερίωνα.
Στον παλιό ξερόμυλο της Μονής Στεφανίου συναντάμε μία
ακόμη μυκηναϊκή γέφυρα και κατόπιν στην τοποθεσία «Λιμνιάτη» βλέπουμε τα
υπολείμματα κυκλώπειας κατασκευής, που στήριζαν το δρόμο. Η πορεία του δρόμου
είναι εύκολη μέχρι τον νερόμυλο των Ριζογιανναίων, που σώζεται σε καλή
κατάσταση στην απέναντι πλευρά του Αστερίωνα. (1)
Λίγο πιο βόρεια συναντάμε ίχνη
κυκλώπειων τειχών, που ο αρχαιολόγος Γεώργιος Μυλωνάς αναφέρει σαν «Νεροφυλάκειο»,
των πηγών του Αστερίωνα που βρίσκονται δίπλα. Στο ίδιο μέρος έχουν βρεθεί
αρχαίοι τάφοι και ίχνη αρχαίου ιερού, όπου μεταξύ των άλλων αναθημάτων βρέθηκε ανάγλυφο με τον
Σμινθέα Απόλλωνα. Στο σημείο αυτό ο δρόμος συναντιέται με τον Μ.Δ.2.
Ο Μ.Δ.1 σε γραμμική Β'.(Φωτο: ΑΓΠ) |
Ο δρόμος κατόπιν συνέχιζε προς Βορρά, το πέρασμα του
Μαυρονερίου (Χούνη), όπου υπάρχει σε λόφο της περιοχής Μυκηναϊκό οχυρό και
κατόπιν κατέβαινε προς την κοιλάδα των Κλεωνών και την Κόρινθο.
Ο δρόμος αυτός, όπως
και οι υπόλοιποι δρόμοι ήταν σχεδιασμένοι και χαραγμένοι για μικρά και γρήγορα
άρματα της εποχής. Οι δρόμοι αυτοί, προς τη μεριά του κάμπου, για την στήριξη
και την ευθυγράμμισή τους στηρίζονταν σε τοιχία που αποτελούνταν από τεράστιους
ογκόλιθους, που έφταναν μέχρι και τα 4-5 μέτρα ύψος. Σ΄αυτές τις κατασκευές,
ανά τακτά χρονικά διαστήματα, υπήρχαν στόμια προς τη μεριά του Αστερίωνα, για την συλλογή των υδάτων και την
αποφυγή καταστροφής του καταστρώματος, που λειτουργούσαν σαν ένα είδος σύγχρονου
συστήματος απορροής υδάτων. Υπάρχουν δεκάδες τέτοια στόμια που διοχέτευαν το
νερό από την επιφάνεια του δρόμου προς τον ποταμό.
Με τον Αντώνη και το Σωτήρη. (Φωτο: ΑΓΠ) |
Το πλάτος του δρόμου έφτανε τα 2,5 μέτρα, καλύπτοντας τις
ανάγκες της κίνησης της εποχής και ήταν στρωμένος με ψιλό χαλίκι για να είναι
άνετα προσβάσιμες στα άλογα και τα άρματα. Προφανώς γινόντουσαν και συντηρήσεις
ανά τακτά χρονικά διαστήματα από τους κυβερνήτες της εποχής. Είναι πολύ πιθανό στις
στροφές με την κλίση προς τον γκρεμό και κυρίως στα γεφύρια να υπήρχαν στηθαία για
την ασφάλεια των αλόγων και των αρμάτων.
Οι μυκηναϊκοί δρόμοι συνέδεαν τα μυκηναϊκά κέντρα και την
Ακρόπολη με τα λιμάνια στο Βορρά και αυτά του Αιγαίου και η ανακάλυψή τους και
η χαρτογράφησή τους έγιναν το 1884 από τον Γερμανό λοχαγό Bernhard και συμπληρώθηκαν από τις νεώτερες
έρευνες.
Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου. |
Πέρα από τους δύο προαναφερόμενους νερόμυλους (Ριζόγιαννη και
Καλογερικό), ένας άλλος μύλος στον ποταμό Αστερίωνα, αυτός του Κατσίγιαννη, εξυπηρετούσε
τις ανάγκες των ντόπιων σε αλέσματα. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα παλιότερα
χρόνια η βιοποριστική και κοινωνική ζωή των Στεφανιωτών διαδραματιζόταν στην
παραποτάμια περιοχή του Αστερίωνα, όπου υπήρχαν 12 νερόμυλοι, εκ των οποίων
Στεφανιώτικοι ήταν οι τρεις προαναφερόμενοι, κατά σειρά δηλαδή του Ριζόγιαννη (2),
του Κατσίγιαννη και ο Καλογερικός της Μονής Αγίου Δημητρίου Στεφανίου.
(1). Ο μυκηναϊκός δρόμος Μ.Δ.1 έχει σημαδευτεί, αναδειχθεί και χαρτογραφηθεί και με εθελοντικές ενέργειες του δραστήριου Μορφωτικού και Εκπολιτιστκού Συλλόγου Στεφανίου Κορινθίας (ΜΕΣΣΚ ) http://stephanion.gr/home.htm
Μ.Δ.1. Στόμιο απορροής υδάτων. (Φωτο: ΑΓΠ) |
Σημειώσεις-βιβλιογραφία
(2). Σπουδαίο ρόλο στην ανάδειξη και γνωστοποίηση των μυκηναϊκών δρόμων έχει και ο Σωτήρης Ριζόγιαννης, συνοδοιπόρος στην προσπάθεια καταγραφής των μυκηναϊκών γεφυριών της ευρύτερης περιοχής, από το Στεφάνι Κορινθίας μέσω της ιστοσελίδας του