Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου

Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου
Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Δευτέρα 28 Απριλίου 2014

Τρία γεφύρια στο Μοναστηράκι Γορτυνίας



Ο ποταμός Άρσης ή Άρσενας ή Πατσουριά (έτσι έλεγαν οι ντόπιοι τη μπουγάδα των γυναικών στο ποτάμι) ή Βελιμαχήτικο ή Μοναστηριώτικο (Μοναστηρέικο) ποτάμι, που «το ονομά του πιθανώς εσήμαινε άρσενα ίππον, αφού η περιοχή ήταν ιπποτρόφος και ποιμενική» (1), πηγάζει από τις νότιες πλαγιές του Αφροδισίου όρους, κοντά στο χωριό Βελημάχι.
Τρία γεφύρια γεφυρώνουν τον Άρση στα όρια του χωριού Μοναστηράκι της Γορτυνίας. Ας τα γνωρίσουμε.

Γεφύρι Βρυσούλας
  Πρόκειται για ένα  μονότοξο γεφύρι που βρίσκεται στην είσοδο από το χωριό Βούτση. Είναι καλυμμένο με τσιμέντο και άσφαλτο και αποτελεί κομμάτι του δημοσίου δρόμου Βούτση – Μοναστηράκι. Γεφυρώνει έναν  χείμαρρο που χύνεται στο ρέμα “Βολιμοίρη”, από εκεί στο ποτάμι Άρση ή Πατσουριά και κατόπιν στο Λάδωνα.
 
Βρυσούλας. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
Συνέδεε το κεφαλοχώρι Κοντοβάζαινα με τα χωριά Βούτση, Μοναστηράκι και Βιδιάκι.
Οι διαστάσεις του είναι:
Άνοιγμα τόξου:  3 μ.
Ύψος:  3 μ.
Πλάτος:   4,20 μ.
Μήκος:  7,20 μ.
Πλάτος καμαρολιθιών: 0,30 μέτρα

Της Κρεμμυδούς
   Βρίσκεται λίγο πιο έξω από το χωριό Μοναστηράκι. Από τη πλατεία του χωριού κατεβαίνουμε προς τον Άγιο Νικόλαο, όπου ένας τσιμεντένιος δρόμος μας οδηγεί στο πέτρινο γεφύρι του Άρση, το καλντερίμι του οποίου μας πάει πιο κάτω σε έναν εγκαταλελειμμένο νερόμυλο, το νερόμυλο του Ντάλα.
 
Της Κρεμμυδούς. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
Είναι μονότοξο και πάνω του περνά αγροτικός δρόμος για την εξυπηρέτηση των ντόπιων στις αγροτικές τους εργασίες ενώ παλιότερα διευκόλυνε τις επαφές των ντόπιων με τα κοντινά χωριά.
Στην περιοχή ευδοκιμούσε το κρεμμύδι, εξ ου και το όνομα του γεφυριού, το οποίο ήταν και συχνό πέρασμα του Κολοκοτρώνη για τον Άγιο Νικόλαο. 
Η επιφάνεια. (Φωτο: ΑΓΠ)

Είναι σε καλή κατάσταση, με στηθαία, καλντεριμωτή βάση, η οποία όμως είναι καλυμμένη με τσιμέντο και επιβλητικό ανάμεσα στα πλατάνια.
Οι διαστάσεις του:
Άνοιγμα τόξου:  8,80 μέτρα
Ύψος:  5,40 μ.
Πλάτος:  4,10 μ.
Μήκος:  30,90 μ.
Πλάτος καμαρολιθιών:  0,40 μ.
Ύψος στηθαίου:  0,57 μ.

Στην Τρανή Βρύση
Το γεφύρι το συναντάμε ένα χιλιόμετρο βγαίνοντας από το χωριό και πηγαίνοντας προς Βιδιάκι, σ' έναν παράδρομο, επί του ρέματος “Βολιμοίρι” που χύνεται στον ποταμό Άρση ή Πατσουριά και αυτός με τη σειρά του στο Λάδωνα. Δίπλα του υπάρχει πέτρινη βρύση. Το γεφύρι είναι καλυμμένο με άσφαλτο και πάνω του περνά αγροτικός δρόμος, για την διευκόλυνση των ντόπιων στις αγροτικές και ποιμενικές τους εργασίες.
Είναι μονότοξο,  πάνω του έχουν τοποθετηθεί σιδερένια παραπέτια και είναι σε σχετικά καλή κατάσταση αν και τα τελευταία χρόνια τα γκρεμισμένα άκρα του έχουν στερεωθεί με τσιμέντο, με την επισκευή αυτή να έχει γίνει με εντελώς ακαλαίσθητο τρόπο που δεν ταιριάζει με το επιβλητικό, άγριο και φυσικό τοπίο.
Το Μοναστηράκι είναι ένα μικρό χωριό κοντά στην Κοντοβάζαινα σε υψόμετρο 600 μέτρων. Κοντά στο χωριό σώζονται τα ερείπια των τειχών του παλιού πύργου του Αλή Φαρμάκη.
Στην Τρανή Βρύση. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
“ Ο περιβόητος Αλή Φαρμάκης, αδερφοποιτός με τον Θ. Κολοκοτρώνη, έχτισε τον πύργο του κατά τα έτη 1806 και 1807. λέγεται ότι είχε χρησιμοποιήσει περίπου πενήντα χιλιάδες αυγά στο μείγμα του υλικού της λάσπης που χρησιμοποιούσε για το χτίσιμο του πύργου του ώστε να καταστεί “σιδερένιος” και ν' αντέχει. Η μέθοδος με τ' αυγά και τη μαστίχα, ήταν των Λαγκαδινών μαστόρων πετράδων και κτιστάδων. Επίσης ενδιάμεσα στο διπλοτοίχι, τοποθετούσαν μαλλί προβάτων και γιδιών (κοζά), για να αντέχει στους κραδασμούς, από κανονιοβολισμούς, αλλά και από τυχόν σεισμούς. Τον πύργο τον έχτισαν οι αδελφοί Πάνος, Φώτης και Νίκος Πουρνάρας, κάτοικοι του Μοναστηρακίου (με καταγωγή όμως από τα Λαγκάδια). Ο πύργος χάρις στην τεχνική του, άντεξε στους βομβαρδισμούς του Βελή πασά, καθώς αναφέρεται ότι δέχθηκε μεταξύ των άλλων και 3.764 κανονιές , μέσα σε εξήντα πέντε μέρες που βάστηξε η πολιορκία. Τα εγγόνια αυτών των μαστόρων έφτιαξαν και το Παραλογγίτικο γεφύρι κάτω από τους Παραλογγούς, που συνδέει την Αρκαδία με την Ηλεία, που σώζεται μέχρι σήμερα, αφημένα στην φθορά του χρόνου.” (2)

Το μέτρημα. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου).
Κατά άλλες μαρτυρίες επίσης, τα εγγόνια αυτών των φημισμένων μαστόρων έχτισαν και το γεφύρι της Δήμητρας στο Λάδωνα όπως και αυτό του “Δομοκού” στον Ερύμανθο αλλά και πολλά άλλα κτίσματα όπως το καμπαναριό της “κοίμησης της Θεοτόκου” στο Μοναστηράκι και τη βάση και μέχρι περίπου δύο μέτρων ύψος τον “Άγιο Δημήτριο” στο Βιδιάκι.


Βιβλιογραφία:
(1). Κ.Ι.Κηπουρός. “Βυδιάκιον Γορτυνίας – η γενέτειρά μου” σελ. 36, Αθήνα 1988
 (2).Ηλίας Π. Τουτούνης. “ Η γενιά των Κολοκοτρωναίων και τα τραγούδια τους”. Σελ. 265-266. Εκδόσεις Κοκλάκι, Αμαλιάδα 2009

Δείτε περισσότερα για τα πετρογέφυρα στο Μοναστηράκι στα Videos: