Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου: Γεφύρι του Κούκου στον Αλφειό

Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου 2014

Γεφύρι του Κούκου στον Αλφειό

Η παράδοση λέει ότι ο Κάτσαινος κατάφερε να φτιάξει το γεφύρι, ενώ άλλοι είχαν αποτύχει, στηρίζοντας τη σκαλωσιά σε δίχτυ που έφτιαξε από 13.000 οργιές τριχιά.

Το γεφύρι είναι χτισμένο στη θέση “τρία αλώνια” Βλαχοράπτη γεφυρώνοντας τις δύο όχθες του Αλφειού λίγο πιο κάτω από τη συμβολή του με το Λούσιο, τέσσερα χιλιόμετρα περίπου από το Βλαχοράπτη.

Το 1878 αποφασίστηκε από το κράτος με πρωτοβουλία του λαγκαδινού πολιτικού Αθανασίου Βαλαβάνη η κατασκευή του γεφυριού με κρατική επιχορήγηση 17.254 δραχμών από τον προϋπολογισμό δημοσίων έργων για να συνδέσει και να διευκολύνει την επικοινωνία των χωριών της δυτικής Γορτυνίας με την Ανδρίτσαινα και την Ολυμπία.

Το γεφύρι του Κούκου. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου).

Η επιλογή έγινε στο πιο στενό σημείο του Αλφειού. Κανένας όμως σπουδαγμένος μηχανικός του κράτους δεν αναλάμβανε την κατασκευή του, λόγω της δυσκολίας του ύψους του χάσματος και της ορμής του νερού. Τότε ανέλαβε ο πρωτομάστορας από το 1868, Αντώνης Κάτσαινος από τα Λαγκάδια και μάλιστα τη συνοικία “Κατσαινέικα”, επικεφαλής μπουλουκιού να το χτίσει. Η κατασκευή του κράτησε δύο χρόνια και τελείωσε το 1880.

Το γεφύρι του Κούκου. Φώτο: Ιωάννης Σεφερλής.

Η παράδοση λέει ότι ο Κάτσαινος κατάφερε να φτιάξει το γεφύρι, ενώ άλλοι είχαν αποτύχει, στηρίζοντας τη σκαλωσιά σε δίχτυ που έφτιαξε από 13.000 οργιές τριχιά, που στη συνέχεια κρέμασε σε δέντρα στις δυο πλευρές του φαραγγιού. Κατασκευάστηκε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες και μόνο χάρη στη μαστοριά και την εξυπνάδα του πρωτομάστορα, το όνομα του οποίου είναι χαραγμένο πάνω στη γέφυρα, από τις λίγες φορές που λαγκαδινοί άφησαν το ίχνος τους.

Ξυλότυπος του γεφυριού.

Αργύρης Πετρονώτης.

Είναι μονότοξο και το όνομά του το χρωστάει, σύμφωνα με την προφορική παράδοση, σε κάποιον Κούκο από το χωριό Κοτίλι, που τον μαχαίρωσε ο Μπραίμης, νονός του σ' έναν καυγά που είχαν όταν ο Κούκος τον έπιασε να κλέβει ένα ζώο από το κοπάδι του. Οι ντόπιοι, ακόμα λένε ότι τις νύχτες χωρίς αστέρια, όταν βουίζει ο αέρας, τότε ακούγεται πεντακάθαρα η φωνή του αδικοσκοτωμένου που καταριέται το δολοφόνο του.

Λέγεται όμως και του “Βαλαβάνη” λόγω της πρωτοβουλίας για το χτίσιμό του από τον πολιτικό της περιοχής Αθανάσιο Βαλαβάνη και επίσης “Βλαχοραφτίτικο” , από την περιοχή.

Έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο και είναι από τα επιβλητικότερα γεφύρια της Πελοποννήσου.

Από ανάντη. (Φωτο: ΑΓΠ)

Ο δικηγόρος Ηλίας Γιαννικόπουλος αναφέρει: “ Οι Κατσαιναίοι (γράφονται και Κατσαναίοι) είναι κλάδος της οικογένειας Γκιώκα ή Γκιόκα, που είναι άγνωστο πότε εγκαταστάθηκε στα Λαγκάδια. Πήραν το παρώνυμο αυτό “Κατσαναίοι”, ίσως γιατί κάποιος γενάρχης της είχε “κόκκινο πρόσωπο” ή “κόκκινα μαλλιά” ή γιατί επαναλάμβανε συχνά στη ομιλία του τη λέξη “κάτσε”, όπως αφελώς ισχυρίζεται η δισέγγονή του Δήμητρα Τασσιοπούλου. Είναι πολύ πιθανόν η οικογένεια των Γκιωκαίων να κατάγεται από την Ήπειρο, όπως και άλλες λαγκαδινές οικογένειες, γιατί στα αρχεία των αγωνιστών του '21 συναντάει κανένας πολλούς Γκιοκαίους από την περιοχή αυτή, και μάλιστα της Χειμάρας.” (1)

Λέγεται, ότι μεταξύ των άλλων που έφτιαξε ο Αντώνης Κάτσαινος, ήταν και η αναστήλωση της εισόδου του σταδίου της αρχαίας Ολυμπίας, της Κρυπτής δηλαδή.

Για το γεφύρι του “Κούκου” ο Π.Πολιτόπουλος λέει ότι: “ Η εργασία δύναται να χαρακτηρισθεί αρίστη, όλα τα μάρμαρα που την αποτελούν και από όλες τις πλευρές είναι λαξευτά, σχηματίζουν ένα ωραίο σύνολο, το οποίο μακρόθεν δεν είναι δυνατόν να υποπτευθεί. Προς το δυτικόν σημείον, δηλαδή δεξιά του διερχομένου επί της γέφυρας από Βλαχοράπτη προς Ολυμπίαν επί του μαρμάρου και εις το εξωτερικόν του τοίχου υπάρχει επιγραφή. Ο ΤΕΚΤΩΝ

ΑΝΤ. ΚΑΤΣΑΙΝΟΣ 1880” (2)

Του Κούκου.

Σχέδιο: Αργύρης Πετρονώτης.

Κατά τον Αργύρη Π. Πετρονώτη, Δρ. Αρχιτέκτονα και καθηγητή του Α.Π.Θ, “πρόβλημα παραμένει εάν τα καλούπια στηρίχτηκαν στο σχοινένιο πάτωμα (όπως λένε), ή αγκυρώθηκαν τα στυλώματά τους στις άκρες στους βράχους και το πάτωμα από σκοινιά χρησίμεψε ως έδαφος εργασίας”. (3) Συμπληρώνει αμέσως όμως στις σημειώσεις του ότι “την δεύτερη άποψη υποστηρίζει επίμονα ο έμπειρος συνάδελφος Αντών. Γαλερίδης, Πολιτικός Μηχανικός, Λάρισα, χωρίς να θεωρεί και την πρώτη λύση (την κατ' ευθείαν στήριξη στο σκοινένιο πάτωμα) απολύτως απραγματοποίητη.” (4)

Με τη βοηθό σε δράση. Το μέτρημα. (Φωτο: ΑΓΠ)

Το γεφύρι έτσι όπως είναι γαντζωμένο στο κενό σου κόβει την ανάσα. Συνδέει τις επαρχίες Ολυμπίας και Γορτυνίας.

Λέγεται ότι ο πρωτομάστορας Αντώνης Κάτσαινος έχτισε και την εκκλησία της Αγίας Τριάδας στο χωριό Βλαχοράπτη.

Το χωριό Βλαχοράπτη ή Μάραθα είναι χτισμένο σε μια καταπράσινη πλαγιά , αθέατο απ' όλες τις πλευρές και μόνο αν πλησιάσεις πολύ θα το αντικρίσεις. Ιδρύθηκε γύρω στα 1600 μΧ από έναν ράφτη (έτσι προέκυψε και το όνομα του χωριού) αν και μαρτυρίες λένε ότι είχε κατοικηθεί και στην αρχαιότητα. Στο σημείο του σημερινού χωριού τοποθετούνται τα αρχαία “Μάραθα” κατά τον Παυσανία. Στο ύψωμα του Αγίου Νικολάου ή Μαραθιά υπάρχουν αρχαία τμήματα οχυρωματικού έργου, πιθανώς για την προστασία της αρχαίας Γόρτυνας. Από την περιοχή περνούσε η 5η Μυκηναϊκή οδός, που αργότερα έγινε 84η Ρωμαϊκή οδός.