Συνέντευξη για το γεφύρι του Κόπανου στον Ευρώτα.

 Στις 22/05/2025 παραχωρήθηκε συνέντευξη στο φιλόξενο κανάλι της laconiatv.gr και στην εκπομπή ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ της Φωτεινής Μακεδονοπούλου για το εμβληματικό γεφύρι του Κόπανου στον Ευρώτα.

Παρακολουθείστε την όλη παρουσίαση στον σύνδεσμο:  https://youtu.be/qHKivX-Lxrw?si=aBD_E8kUJcGuqS3n

Οι ολόθερμες ευχαριστίες μου προς το φιλόξενο κανάλι και την δημοσιογράφο Φωτεινή Μακεδονοπούλου είναι δεδομένες. 

Υπάρχουν κάποια εμβληματικά και σημαδιακά γεφύρια, που χαρακτηρίζουν και εκφράζουν την τοπική αλλά και γενική πολιτιστική κληρονομιά μας, χιλιοτραγουδισμένα και χιλιοειπωμένα που πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε διαφορετικά.

Είναι σημεία αναφοράς για τους ντόπιους και δείχνουν το πολιτιστικό μας παρελθόν της λαϊκής αρχιτεκτονικής της γεφυροποιίας μας.

Ένα από αυτά είναι και το γεφύρι του Κόπανου, που γεφύρωνε τον Ευρώτα, λίγο βόρεια από τη Σπάρτη.

Η μοναδική φωτογραφία του γεφυριού.

 Μαζί με αυτά της Καρύταινας στον Αλφειό, της Μαυροζούμαινας στη Μεσσηνία και το Ελληνιστικό γεφύρι στο Ξηροκάμπι Λακωνίας σηματοδοτούν την λαϊκή αρχιτεκτονική της κατασκευής γεφυριών στην Πελοπόννησο.

Αποτελούν τα τέσσερα γεφύρια για τα οποία έχουν ασχοληθεί περισσότερο από κάθε άλλο γεφύρι ξένοι περιηγητές, ιστορικοί και διάφοροι άλλοι και έχουν μεταφέρει τις περιγραφές τους σε ξένα περιοδικά, εφημερίδες και βιβλία, ενώ και φωτογράφοι, σκιτσογράφοι, κλπ. τα έχουν καταγράψει. 

Είναι τα πλέον αναγνωρίσιμα γεφύρια του είδους τους στην Πελοπόννησο.

Ειδικότερα για το γεφύρι του Κόπανου ή γεφύρι του Ίρη ή γεφύρι Κοπανίτσα, ένα πλήθος σκίτσων, χαρακτικών και χαρτών με τη θέση του πάνω στον Ευρώτα έχουν δημοσιευθεί σε ξένα περιοδικά και εφημερίδες και έχουν καταγραφεί σε βιβλία.

Δυστυχώς μόνο μία φωτογραφία του γεφυριού υπάρχει υπάρχει, λίγο πριν πέσει το 1902, του Ernst Reisinger, στη Λειψία που δημοσιεύθηκε το 1923.

Υπάρχει βέβαια και η φωτογραφία του Γαλλοελβετού Fr. Boissonnas ένα χρόνο μετά το γκρέμισμά του.

 Χτίστηκε το 1749 (κατ' άλλους το 1730, Loring, Pritchett ή και ακόμη πιο πριν αν λάβουμε υπόψη τη μαρτυρία του   Marin Michiel, που τελείωσε την περιήγησή του το 1691 και αναφέρεται στο γεφύρι), επί τουρκοκρατίας. 

Είχε ένα κεντρικό μεγάλο τόξο και δύο πλευρικά ημικυκλικά ανακουφιστικά ανοίγματα, με το μικρότερο στο δυτικό βάθρο, αριστερά από κατάντη και το μεγαλύτερο στο ανατολικό (το μόνο μέρος του γεφυριού που σώζεται, δεξιά από κατάντη) που δεν άνοιγαν ως την κοίτη, καθώς επίσης και δύο μικρά ανοίγματα ψηλότερα εκατέρωθεν της κεντρικής καμάρας για να μειώνουν την ένταση του νερού κατά τις περιόδους μεγάλων κατεβασμάτων του ποταμού.  

Σκίτσο του γεφυριού από τον Χριστόφορο Μελλίδη

 Δεν μπόρεσαν όμως να το σώσουν το 1902 γιατί όπως γίνεται σ' αυτές τις περιπτώσεις η συσσώρευση φερτών υλικών φράζει τα τόξα και έρχεται η καταστροφή. 

Τα δύο πλευρικά  ανακουφιστικά ανοίγματα του δίνουν την εντύπωση, χωρίς να είναι, τρίτοξου γεφυριού. Είχε στηθαία για την προφύλαξη ανθρώπων και ζώων κατά τη διάβασή τους και πλάτος πάνω από τρία μέτρα.

Ονομάστηκε έτσι από τον πρωτομάστορα που το έχτισε, όπως αναφέρεται από τον Π. Δούκα (1): “ ...εκτίσθη το 1749 και έχει λάβει το όνομα εκ του αρχιεργάτου, ως εφαίνετο εκ της επιγραφής (1749 Ιωάννης Κόπανος Αρχιμάστορας)...”

 

Ο πρωτομάστορας Ιωάννης Κόπανος, που ο τόπος καταγωγής του είναι άγνωστος, για κάποιους δεν είναι ιστορικό πρόσωπο αλλά τοπωνυμία ή συμβολίζει κάτι άλλο. 

Κατά μια άλλη ντόπια παραλλαγή πήρε το όνομά του από τους ξύλινους κόπανους που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιες γυναίκες για να πλύνουν τα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματά τους.

Βρίσκεται στο στενότερο σημείο του Ευρώτα, που ονομαζόταν παλιά Ηράκλειες Στήλες και που ήταν μία από τις κύριες εισόδους στην κοιλάδα της αρχαίας Σπάρτης. 

Γραφικό του H. Belle.

 Κάποια αρχαία συγγράμματα αναφέρουν ότι στην περιοχή έχει ταφεί, σε μια από τις σπηλιές της περιοχής που υπήρχαν εκεί, ο ολυμπιονίκης Λάδας (στον Δόλιχο δρόμο, μάλλον απόσταση 4.800 μ.) επιστρέφοντας άρρωστος από την Ολυμπία το 460 π.χ. μετά τη νίκη του στην 80ή Ολυμπιάδα. Αυτό σημαίνει ότι ο δρόμος που περνούσε από τη σημείο αυτό, συνέδεε και την αρχαία Σπάρτη και με την Ολυμπία.

Η αρχιτεκτονική, πολιτιστική και οικονομική αξία του γεφυριού είναι δεδομένη. Εκείνο όμως που έχει μεγαλύτερη ίσως αξία είναι ότι βρισκόταν πάνω στο βασικό δρόμο των περιηγητών από την Ευρώπη, που επισκέπτονταν τη Σπάρτη και το Μυστρά, από τη μεριά της Τεγέας, συμβάλλοντας έτσι στην ανακάλυψη της νεότερης Ελλάδας.

 

Περισσότερα για το σπουδαίο αυτό γεφύρι στον σύνδεσμο https://agpelop.blogspot.com/2018/01/blog-post_71.html?spref=bl