Στρεφέϊκο γεφύρι.

Βρίσκεται κοντά στο ομώνυμο χωριό (Δ.Δ. Στρέφι του δήμου Μεσσήνης) γι' αυτό λέγεται και γεφύρι στο Στρέφι, λίγο πριν μπούμε στο χωριό από Αριστομένειο, δεξιά, επί του παμπάλαιου  ποταμού Βελίκα και στη θέση “Κουφολογγιά”. 

Το γεφύρι από κατάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

 Η περιοχή που είναι χτισμένο, το λεκανοπέδιο δηλαδή, ονομάζεται Ντεμπρίζ (Debruge , η γέφυρα στα Γαλλικά) και έτσι είναι και η δεύτερη ονομασία του, ενώ στην έξοδό του υπάρχει και ο ομώνυμος μύλος. Εξυπηρετούσε την επικοινωνία μεταξύ των κάστρων της περιοχής της Μεσσήνης.
Είναι μονότοξο, οξυκόρυφο (ελάχιστη αμβλεία γωνία), με μια σειρά θολίτες, τραυματισμένα και λεηλατηθέντα  στηθαία, καλντεριμωτή και καμπυλωτή επιφάνεια διάβασης, χαλασμένη όμως από τη διέλευση παλιότερα των αυτοκινήτων αλλά και τώρα ακόμη, κατά την χειμερινή περίοδο. Η τεχνοτροπία του είναι γοτθική με ντόπιο ασβεστόλιθο. 

Ο ντόπιος, από το Νερόμυλο Παναγιώτης Σγούρος, μας λέει ότι "οι ντόπιοι έχουν διαπράξει ένα ατόπημα. Έχουν καταστρέψει τα χείλια (τα στηθαία) του γεφυριού για να περνούν τα τρακτέρ". (1)

Η ανηφορική και καμπυλωτή επιφάνεια διάβασης. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.
 
Το αριστερό από κατάντη βάθρο πατάει σε μικρό βράχο και το δεξί σε μαλακό έδαφος. Έτσι, κατά τα μεγάλα κατεβάσματα του ποταμού τα νερά χτυπάνε στο βράχο, εκτονώνονται και εξοστρακιζόμενα κατευθύνονται προς το άλλο βάθρο, το παρακάμπτουν και ηρεμώντας διασπείρονται στα χωράφια χωρίς να προξενούν πρόβλημα στο γεφύρι. Έτσι σώθηκε το γεφύρι το 1947 από ένα δυνατό κατέβασμα του Βελίκα. Με αυτόν τον τρόπο τα φερτά υλικά ρίζες, δέντρα, κορμοί, βράχοι κλπ, παρέκαμψαν τα βάθρα και το τόξο και σώθηκε το γεφύρι. Θα πρέπει αυτός ο τρόπος της κατασκευής του γεφυριού να πιστωθεί στην εξυπνάδα και το μεράκι των πρωτομαστόρων του.

Το καλντερίμι στην επιφάνεια διάβασης.
 

Λέγεται ότι είναι Φράγκικης κατασκευής, του 16ου αιώνα, χωρίς να γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία κατασκευής του και απέχει περίπου έξι χιλιόμετρα από την Πελεκανάδα. Εξυπηρετούσε για πολύ καιρό της περιοχές Ανδρούσας και Πύλου, συνέδεε τα χωριά Στρέφι και Δάρα και γενικότερα τη Μεσσήνη και την Ιθώμη με την Τριφυλία. Ένωνε επίσης τα κάστρα της περιοχής, το κάστρο Ντεμπρίζ (ένα χιλιόμετρο από το γεφύρι), το κάστρο της Πελεκανάδας, το κάστρο του Κεφαλόβρυσου και το κάστρο της Άνω Βούταινας. Όλα ήταν σε απόσταση 15 χιλιομέτρων. Είναι από τις παλαιότερες γέφυρες της Μεσσηνίας.

 

Από κατάντη.Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Σκίτσο του γεφυριού: Παναγιωτόπουλος Νίκος. (Τον ευχαριστώ)

Κατά μαρτυρία του Παναγιώτη Φλαούνα, από το χωριό Πλατανόβρυση Μεσσήνης (8 χιλιόμετρα από το Στρέφι), "οι πηγές (του ποταμού Βελίκα που γεφυρώνει το γεφύρι) βρίσκονται δίπλα στο χτήμα μας όπου ο πατέρας μου είχε τη δέση για το μύλο του Μαργέλη που λειτουργούσε τη δεκαετία του '60 μέχρι και το 1975. Ο Μαργελέϊκος μύλος είναι αυτός που απέκτησε η οικογένειά μου από την οικογένεια Μαργέλη. Μάλιστα τον αγόρασε ο παππούς μου από την πλευρά της μάνας μου, που ήταν επίσης μυλωνάς στο χωριό Ραφτόπουλο προς τα μέρη της Κυπαρισσίας και τον έδωσε προίκα στη μάνα μου. Τον λειτούργησε ο πατέρας μου από το 1955 μέχρι το 1970. Τελευταίος ιδιοκτήτης ήταν μια γιατρός Μαργέλη! Εξ ου και ο μύλος της Μαργέλενας ή Μαργελέϊκος μύλος! Εκεί στο μύλο γεννήθηκαν τα δύο αδέλφια μου. Σήμερα έχει πέσει. Πρέπει να είναι πολύ παλιός γιατί είχε και πανδοχείο για όσους έρχονταν από μακριά". (2)

Το κατέβασμα του νερού. Φώτο: Γιάννης Λάσκαρης.
 

 Ο Γιάννης. Λύρας (Εκπαιδευτικός-βιολόγος και συγγραφέας, από τη Βαλύρα της Ιθώμης) αφηγείται: “...λέγεται και γεφύρι του Τζέφρη, του 16ου αιώνα. Το γεφύρι είναι γοτθικού ρυθμού. Εάν δούμε εδώ απέναντι τα βράχια, που είναι αρχαίες πέτρες, καταλαβαίνουμε τη σημασία αυτού του γεφυριού, που ήτανε ένας κόμβος επικοινωνίας των χωριών που συνδέει τη Μεσσηνία, την επάνω Μεσσηνία με τα χωριά της Τριφυλίας και από εκεί πηγαίνουμε προς την Πύλο ή την Κυπαρισσία.” (3)

Οι διαστάσεις του είναι:

   Άνοιγμα καμάρας: 10,50 μ.

     Ύψος: 5,60 μ.

    Πλάτος: 2 μ.

        Μήκος: 32 μ.

      Ύψος στηθαίου: 0,42 μ.

Ο Γιάννης Λύρας στο γεφύρι: Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

 Για την ονομασία του χωριού Πελεκανάδα υπάρχουν τρεις απόψεις. Κατά την πρώτη, επί τουρκοκρατίας κάποιος Πελεκάν-αγάς περνώντας από την περιοχή έδωσε το όνομά του στο χωριό. Κατά την δεύτερη πήρε το όνομά του από τους πελεκάνους,  που έβρισκαν καταφύγιο στην περιοχή. Κατά την τρίτη εκδοχή, που είναι και η επικρατέστερη, το όνομα προέρχεται από τους πολλούς μαστόρους της πέτρας, τους πελεκάνους, που ζούσαν στο χωριό.

Πάνω στο γεφύρι. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.
 

Σημειώσεις-βιβλιογραφία 

1. Μαρτυρία στον γράφοντα την 07/05/2018.

2. Κατάθεση στον γράφοντα την 10/05/2020.

3. Επιτόπια μαρτυρία στον γράφοντα την20/08/2012.

 

Δείτε το παρακάτω βίντεο για το γεφύρι: