Βρίσκεται αριστερά, στο έμπα του χωριού επί του λειβαρτζινού Ερύμανθου, που διασχίζει το χωριό και πηγάζει από την περιοχή “Σκουτέλι”και την πηγή “Κρουσταλλός”, που υδρεύει και το χωριό. Λέγεται έτσι γιατί το νερό είναι παγωμένο, “κρούσταλλο”, όπως λένε οι ντόπιοι.
Είναι μονότοξο, με διπλή σειρά καμαρολιθιών (θολίτες) και τη δεύτερη πάνω σειρά να προεξέχει κατά δύο πόντους από την πρώτη, καταβιβασμένο για να πετύχει όσο το δυνατόν πιο ομαλή επιφάνεια διάβασης ο πρωτομάστορας, ενώ μας είναι άγνωστο το πότε ακριβώς χτίστηκε. Κατά τα λεγόμενα των ντόπιων χτίστηκε πριν τον πόλεμο. Ενώνει τις συνοικίες Αϊ-Γιάννης και Περιτσαίοι και ένα τμήμα της συνοικίας Απανάκρη με το υπόλοιπο χωριό. Παλιότερα ήταν η έξοδος και η είσοδος των συνοικιών αυτών από και προς το χωριό, με τα γειτονικά χωριά, τον κάμπο της Σέλτσας, την κοιλάδα της Κατάκρης, κλπ.
Πριν χτιστεί το γεφύρι αυτό, η Καμάρα, υπήρχε άλλο παλιότερο γεφύρι, δυο μέτρα πιο πάνω, που είχε χτιστεί από τον Ανδρέα Πάπα το 1856, ντόπιο από τον συνοικισμό «Μισοχώρι» Λειβαρτζίου. Η συνοικία Μεσοχώρι, ή «Μισοχώρι» είναι μία από τις συνοικίες του Λειβαρτζίου και η ονομασία του οφείλεται στο ότι ευρίσκεται στο κέντρο του χωριού, μεταξύ Απανάκρης (επάνω άκρη) και Κατάκρης (κάτω άκρη).
Ήταν έμπορος, έκανε λεφτά στην Πάτρα και κατόπιν προχώρησε σε διάφορες δωρεές προς το χωριό του.
Έχτισε το γεφύρι αυτό, το άλλο στη θέση “Καμουτσάρη”, που τώρα είναι χωμένο, καθώς και τις δύο βρύσες Πάνω και Κάτω Καμουτσάρη στην ίδια περιοχή. Το γεφύρι αυτό, το παλιό, παρασύρθηκε από το νερό του ποταμού και στη συνέχεια χτίστηκε, πριν τον πόλεμο του '40, το σημερινό, η λεγόμενη “Καμάρα” στο Λειβάρτζι για την εξυπηρέτηση των ντόπιων.
Οι διαστάσεις του είναι:
Άνοιγμα καμάρας 7,20 μέτρα
Ύψος 2,80 μέτρα
Πλάτος 3,85 μέτρα
Μήκος 10,90 μέτρα
Πλάτος καμαρολιθιού 0,80 μέτρα
Ύψος στηθαίου 0,40 μέτρα
Ο ντόπιος, Βασιλόπουλος Λεωνίδας, πρώην δήμαρχος του τέως δήμου Αροανίας, μας αφηγείται ότι: «…εκεί που βρίσκεται η κεντρική καμάρα στο Λειβάρτζι, στο σημείο εκεί που είναι και η βρύση, αυτή είναι η νεότερη καμάρα που έχει χτιστεί όταν παρασύρθηκε από τον ποταμό η πρώτη, που ήταν δωρεά του Ανδρέα Πάπα, που φτιάχτηκε το 1856. Το πότε παρασύρθηκε δεν το γνωρίζουμε, οπότε δεν έζησε για πολλά χρόνια η πρώτη καμάρα. Βρίσκεται όπως κοιτάζουμε την καμάρα από το δρόμο δύο μέτρα δεξιά, λίγο πιο κάτω…ήταν η παλιά καμάρα…παρασύρθηκε και φτιάχτηκε αυτή…πότε φτιάχτηκε δεν το γνωρίζω…πριν τον πόλεμο…πριν τον πόλεμο…προπολεμικά σίγουρα…»
Έχει υποστεί κάποιες φθορές στην καλντεριμωτή επιφάνεια διάβασής του, το πάνω μέρος των στηθαίων έχει καλυφθεί με λεπτή ταινία τσιμέντου αλλά είναι σε καλή γενικά κατάσταση. Η μεγάλη και καταστροφική για την περιοχή πλημμύρα του 2003-2004 το καβάλησε αλλά δεν το γκρέμισε. Τη βρύση πλάι του την έχτισε ο Τάκης Κυριαζής (μπάρμπα-Τάκης), μπάρμπας του Μήτσου του Μποτσολή, από το διπλανό χωριό Λεχούρι.
Για τη λειτουργία και τη χρησιμότητα στην ανάπτυξη της περιοχής των ταμπακόμυλων και των νερόμυλων του Λειβαρτζίου έχει αξία να ξεφύγουμε λίγο από το κύριο περιεχόμενο του βιβλίου και έτσι διαβάζουμε ότι «εν αντιθέσει δε προς το - πενίη άνδρα δάμνυσι- τουναντίον οι συμπολίται μας πενόμενοι...υπεραντρούνται! Ενώ εις παλαιοτέραν εποχήν το Λειβάρτζιον ήκμαζε, διότι είχε πεδιάδα την νυν μεταβεβλημένην εις ποταμιάν πλέον των 3000 στρεμμάτων, εκ της διατηρήσεως των πέριξ δασών, αλλά δια της καλλιεργείας του καπνού και της μεταποιήσεως ή βιομηχανοποιήσεως τούτου εις ταμπάκον. Πεντάς εργοστασίων (ταμπακομύλων) υδροκινήτων εργάζετο νυχθημερόν διακρινομένων των μύλων Τσέκουρα, Αριστ. Θούα, Μήτρου Αρβανίτη, Ζήσου, Σωτ. Θούα και Ξαντάκη Καλλιακούδα, εφοδιαζόντων με τους εν τη εξοχική θέσει «Παραβόλα» των Πατρών ομοίους των Ραβαζούλα εκ Μοραχόβης και Κούλη εκ Νουσάς ολόκληρον την Πελοπόννησον.Παρήγε δε τότε το Λειβάρτζιον περί τας 40-50.000 οκ. καπνού πωλουμένου προς 1,20-2 δρ. κατ’ οκάν, εκ της πωλήσεως δε του ταμπάκου προς 3,60-4 δρ. κατ’ οκάν εισήγε περί τας 150-200.000. Δεν απελάμβανον δε οι παραγωγοί μόνον εκ της πωλήσεως του καπνού, ήτοι του λεγομένου ξεφυλλίσματος δηλ. της αφαιρέσεως των ινών, την οποίαν εργασίαν εξετέλουν μικρά κοράσια 12-15 ετών πληρωνόμενα προς 50 λ. Ημερησίως, ποσόν ουκ ευκαταφρόνητον δια την τότε εποχήν.
Δυστυχώς από του 1892 επί κυβερνήσεως Τρικούπη επεβλήθη φόρος
βαρύς επί του ταμβάκου, αλλά και ως εκ της οσημέραι ελλατουμένης παρά των νεωτέρων της χρήσεως του ταμπάκου αντικαθισταμένης δια του σιγαρέτου, μέχρι στειρεύσεως και αχρηστεύσεως του είδους τούτου μεταβληθέντων των ταμπακομύλων εις αλετρόμυλους. Τελευταίος παρέμεινεν εν τη ενασκήσει των καθηκόντων του ο μύλος Καλλιακούδα, υποκύψας και αυτός εις το μοιραίον εν τέλει!
Και εγένετο μεν απόπειραι αναζωογονήσεως ευγενών ειδών καπνού Καβάλας εν έτει 1903 υπό του ενωρίς εκλιπόντος συμπολίτου μας, πνεύματος κατ’ εξοχήν επιχειρηματικού, μακαρίτου Α. Παπαμικροπούλου, ήτις επέτυχε θαυμασίως. Αλλά μοιραίαι συμπτώσεις, αφ’ ενός απραξία των αγορών και υπερπαραγωγή των μεγάλων κέντρων δεν ηυνόησε την πώλησιν και ούτω εσταμάτησεν η καλλιέργεια».(1)
%CE%A0%CE%B7%CE%B3%CE%AE%20%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82%20%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%B6%CE%AE%CF%82.jpg)
Μιά μαρτυρία ενός ακόμη ντόπιου μας λέει ότι «Η καμάρα ήταν μεγάλου ύψους μονότοξο γεφύρι, που όμως η συσσώρευση φερτών υλικών ανέβασαν πολύ την κοίτη του ποταμού. Στη φωτογραφία του 1940 ή αρχές του 1950, επάνω στη γέφυρα μια συγχωριανή μου με νεροβάρελο στον ώμο, που πιθανότατα πάει να το γεμίσει (ή μόλις έχει γεμίσει) από την παρακείμενη στην καμάρα φυσική πηγή. Η πηγή αυτή υπήρχε μέχρι τις 11 του Σεπτέμβρη του 1990, που η μεγάλη νεροποντή άλλαξε το τοπίο. Τέσσερεις συγχωριανοί μου, μάλιστα, υπήρξαν θύματα της μανίας του ποταμού». (3)
Η βρύση στην Καμάρα.
Μία ακόμη μαρτυρία μας λέει ότι «...το πιο αγαπημένο μου μέρος στο Λειβάρτζι είναι εδώ...τι νερό έχω κουβαλίσει για το μαγαζί του πατέρα μου από την καμάρα. Και να φανταστείς ότι δεν υπήρχε βρύση πάνω όπως είναι τώρα. Κατεβαίναμε καμιά 15ριά σκαλιά και ήταν μια πηγή. Απο κει παίρναμε νερό...». (4)
1. Περικλή Π. Δουδούμη ή Ντουντούμη. Ιστορία της κωμοπόλεως του Λειβαρτζίου των Καλαβρύτων. Εν Αθήναις τη 25 Μαρτίου 1941, σελ. 165-166. Πανομοιότηπη με την αρχική έκδοση, επανέκδοση του έργου από το Σύλλογο Λειβαρτζινών Αθήνας το 1986.
2. Η Φωτογραφία είναι προσφορά του δημοσογράφου και γιου του μπάρμπα-Τάκη, δημοσιογράφου και ιδρυτή του “Καλάβρυτα news” Νίκου Κυριαζή.
3. Τα σχόλια είναι του ντόπιου μελετητή και συγγραφέα της ιστορίας και του πολιτισμού της περιοχής Νίκου Χρ. Παπακωνσταντόπουλου, όπως και η φωτογραφία από το βιβλίο του εκπαιδευτικού Αθ, Θ. Λέλου «Ιστορία της Αρχαίας Ψωφίδος και Λειβαρτζίου», έκδοση 1953.
4. Δήμητρα Καζαζάκη. Μαρτυρία στον γράφοντα.
Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι: