Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου: "Λεωφόρος Μάνης"

Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Τρίτη 2 Αυγούστου 2022

"Λεωφόρος Μάνης"

"...ο δρόμος ένωνε όλη τη Μάνη. Έφτανε μέχρι Μέσα Μάνη. Ήτανε ο δρόμος που τον περνάγανε με τα μουλάρια φορτωμένα...έπρεπε να γίνει με...με σκαλάκια και με ανθρώπους που περπατάγανε και με ζώα φορτωμένα...με μεγάλο αγώνα. Είναι η λεγόμενη ¨Λεωφόρος της Μάνης¨. Αυτός ο δρόμος είναι χρόνια πολλά!... καλλίτερα περπατάγαμε ξυπόλυτοι παρά με παπούτσια. Πολλά παιδιά από την περιοχή μας έχουν βγάλει το γυμνάσιο περνώντας απ’ αυτό τον δρόμο, γιατί δεν είχανε και για να μην τα χαλάσουνε...Αυτό είναι παραμελημένο γιατί δεν το περνάει κανένας σήμερα...κατεβαίναμε από δω και περνάγαμε να πάμε σ’ ένα χτήμα που έχουμε πιο πάνω και ο δρόμος ήτανε καθαρός, να φορτώσουμε ξύλα στο μουλάρι, στο γάιδαρο και μεις από πίσω με τα πόδια και ένα ξύλο στην πλάτη για νάχουμε για το σπίτι. Ο δρόμος συνεχιζότανε και ανέβαινε στη Χαριά. Ένα κομμάτι μετά από δω το χαλάσανε και τόχουνε κάνει άσφαλτο για να κατεβαίνουν οι σημερινοί με τα αυτοκίνητα. Αυτό είναι το κακό όλης της ιστορίας".

Νίκος Διακουμάκος. Χαριά Μάνης.

Το μονοπάτι λίγο πριν από το γεφύρι στα Ξεπαπαδιάνικα, κατεβαίνοντας από Χαριά. Φώτο: Νίκος Διακουμάκος.

Πλακόστρωτο μονοπάτι, στρωμένο με την χαρακτηριστική γκρίζα πέτρα της Μάνης, περίτεχνο και πανέμορφο, κομμάτι του μεγάλου δρόμου (μονοπατιού), που ξεκινούσε από τη Μεσσηνιακή Μάνη και έφτανε μέχρι τον Γερολιμένα και ίσως παρακάτω.


Κατεβαίνοντας από Χαριά προς το γεφύρι στα Ξεπαπαδιάνικα. Φώτο: ΑΓΠ.

Το κομμάτι της περιοχής που εξετάζουμε ξεκινούσε από την Αρεόπολη, την πλατεία, δίπλα από τη βιβλιοθήκη, περνούσε από το Λαγκάδι και το γεφύρι στα Ξεπαπαδιάνικα και ανέβαινε προς την Χαριά. Λίγο κάτω και έξω από το χωριό σχημάτιζε μια διχάλα με την αριστερή να ανηφόριζε προς το χωριό και τη δεξιά να συνέχιζε προς τα μέσα, για Πύργο Διρού και Γερολιμένα. Μας είναι άγνωστα το πότε χτίστηκε και τα ονόματα των πρωτομαστόρων, που σίγουρα ήταν Μανιάτες, με την τόση πείρα στο χτίσιμο σπιτιών και πυργόσπιτων.

Η κορδελιαστή ανηφορική στροφή προς Αρεόπολη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Το κομμάτι Αρεόπολη-Χαριά είναι περίπου τρία χιλιόμετρα και ήταν όλο πλακόστρωτο. Κάποια σημεία του χαλάστηκαν για να κάνουν άσφαλτο να περνούν τα αυτοκίνητα ενώ το μεγαλύτερο μέρος του , σε πολλά σημεία έχει υποστεί σοβαρές ζημιές, είναι εγκαταλελειμμένο και είτε σιγά-σιγά καλύπτεται από δέντρα και φυτά είτε κομμάτια του, κυρίως τα στηθαία, γκρεμίζονται από την μανία της φύσης αλλά κυρίως από την εγκατάλειψη. Ο κίνδυνος ολοκληρωτικής καταστροφής και αφανισμού του είναι πια ζήτημα χρόνου.

Το αποτέλεσμα της εγκατάλειψης. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Πανέμορφες κορδελωτές στροφές ανεβαίνουν από το γεφύρι στα Ξεπαπαδιάνικα προς την μεριά της Αρεόπολης και αποτελεί ή πρέπει να αποτελεί το στολίδι της περιοχής και χαρακτηριστικό δείγμα της ντόπιας μανιάτικης λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Λίγο πριν το γεφύρι στα Ξεπαπαδιάνικα. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Στο μεγαλύτερο μέρος του, κυρίως στα ανηφορικά και κατηφορικά κομμάτια του, υπάρχουν πλατιά στηθαία -κάποια απ’ αυτά γκρεμισμένα- ενώ ανά τακτά διαστήματα κάθετες καλοπελεκημένες πέτρες συγκρατούν στη βάση του την όλη κατασκευή και βοηθούσαν πεζούς και ζώα στην πορεία τους, λειτουργώντας σαν σκαλοπάτια. Το πλάτος του είναι γύρω στα δύο μέτρα και εξυπηρετούσε τους μουλαράδες της εποχής, αφού τότε δεν υπήρχε δρόμος αλλά και γενικότερα την επαφή των ντόπιων και την οικονομία της περιοχής.

Η καλντεριμωτή στροφή. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Ο ντόπιος Νίκος Διακουμάκος, από το κοντινό χωριό Χαριά, μας λέει για την ¨Λεωφόρο της Μάνης¨, ότι: «...αυτό το γεφύρι (στα Ξεπαπαδιάνικα) και ο δρόμος ένωνε όλη τη Μάνη. Έφτανε μέχρι Μέσα Μάνη. Ήτανε ο δρόμος που τον περνάγανε με τα μουλάρια φορτωμένα, δεν υπήρχαν αυτοκίνητα...έπρεπε να γίνει με...με σκαλάκια και με ανθρώπους που περπατάγανε και με ζώα φορτωμένα...με μεγάλο αγώνα. Είναι η λεγόμενη ¨Λεωφόρος της Μάνης¨. Αυτός ο δρόμος είναι χρόνια πολλά!

Το ανηφορικό κομμάτι από το γεφύρι προς Αρεόπολη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Κανείς ...δεν ξέρω αν είναι, αν υπάρχει κάπου γραμμένο. Εγώ στην ηλικία μου τον θυμάμαι τον δρόμο έτσι. Τον πέρναγα ξυπόλυτος. Καθαρός, δεν είχε χόρτα, δεν είχε τίποτα. Πέτρα σε πέτρα. Καλλίτερα περπατάγαμε ξυπόλυτοι παρά με παπούτσια. Πολλά παιδιά από την περιοχή μας έχουν βγάλει το γυμνάσιο περνώντας απ’ αυτό τον δρόμο, γιατί δεν είχανε και για να μην τα χαλάσουνε...Αυτό είναι παραμελημένο γιατί δεν το περνάει κανένας σήμερα.

Οι ζημιές στο μονοπάτι.

Φώτο: Νίκος Διακουμάκος.

Οι κατολισθήσεις και η κάλυψή του από δέντρα. Φώτο: Νίκος Διακουμάκος.

Εδώ που μιλάμε, εδώ στα Ξεπαπαδιάνικα, ένα άτομο μένει και έρχονται και άλλοι δύο-τρεις σε κάποιες γιορτές, για να κάνουνε κάποιες δουλειές, να μαζέψουν τις ελιές τους...δεν έχει τον κόσμο που είχε τότε, που κατεβαίναμε από δω και περνάγαμε να πάμε σ’ ένα χτήμα που έχουμε πιο πάνω και ο δρόμος ήτανε καθαρός, να φορτώσουμε ξύλα στο μουλάρι, στο γάιδαρο και μεις από πίσω με τα πόδια και ένα ξύλο στην πλάτη για νάχουμε για το σπίτι. Ο δρόμος συνεχιζότανε και ανέβαινε στη Χαριά. Ένα κομμάτι μετά από δω το χαλάσανε και τόχουνε κάνει άσφαλτο για να κατεβαίνουν οι σημερινοί με τα αυτοκίνητα. Αυτό είναι το κακό όλης της ιστορίας». (1)