Περαταριά στον Αλφειό.

   Λειτουργούσε στις εκβολές του Αλφειού, στο ύψος του σημερινού Επιταλίου (Αγουλινίτσα), που το αναφέρει ο Πουκεβίλ ως εξής: “...όταν επέστρεψα από την περιήγησή μου στον Αλφειό, επιβιβάστηκα στο πορθμείο που οι ιεράρχες του πύργου εκμισθώνουν σήμερα αντί οχτακοσίων πιάστρων, χρησιμοποιώντας τα έσοδα για το φωτισμό των εκκλησιών της πόλης τους”. (1)

   Επίσης ο Πουκεβίλ αναφέρει ότι “...στο στόμιο του Αλφειού...ο αμμόλοφος πάνω στον οποίο στέκονται κι ασκούσαν την τέχνη τους είχε διαμορφωθεί πολύ πρόσφατα. Πρόσθεσαν μάλιστα, ότι πριν απ' αυτή την επιχωμάτωση, μπορούσαν κι έπλεαν στο ποτάμι πλοία πενήντα ως ογδόντα τόνων, ενώ τώρα διέρχονται με δυσκολία σκάφη των δεκαπέντε και των είκοσι τόνων. Το ίδιο μου είχαν πει και στον Πύργο.” (2)

   Ο Πλίνιος θεωρούσε τον Αλφειό πλωτό σε βάθος 6 μιλίων και έτσι σχεδίες έφταναν μέχρι το χώρο της Ολυμπίας.

   Όπως γίνεται αντιληπτό ο Αλφειός παλαιότερα ήταν πλωτός μέχρι ενός σημείου, διευκολύνοντας έτσι την πρόσβαση μικρών σκαφών και την λειτουργία πορθμείων μέχρι και το 1890, όπου κατασκευάστηκε η νέα γέφυρα λόγω της σιδηροδρομικής γραμμής.

  Υπάρχει και σχετική φωτογραφία του Φρεντ Μπουασονά (Frend Boissonnas 1858–1946, Γαλλοελβετός φωτογράφος) με τον τίτλο Ολυμπία – Αλφειός 1903.

 

Ολυμπία-Αλφειός 1903. Fred. Boissonnas.

  Μια μαρτυρία του Βασ. Σιακωτού, στη θαυμάσια δουλειά του που αναφέρεται στην Ενετοκρατία στην Πελοπόννησο (1687-1715), λέει πως

“ο Έκτακτος Προνοητής του Μοριά Tadio Gradenigo παρατηρεί την πλευσιμότητα για 6 μίλια του Αλφειού με μεγάλα πλοία και με βάρκες στην υπόλοιπη διαδρομή και επισημαίνει την ανυπαρξία περάσματος επί του Αλφειού. Το μόνο πλωτό μέσο διέλευσης που υπήρχε ήταν ένα είδος μονόξυλου (που θυμίζει τις ινδιάνικες πιρόγες). Προτείνει την κατασκευή πορθμείου στον Αλφειό (passo), κατά το αντίστοιχο παράδειγμα της Ιταλίας αλλά και στον Πηνειό, και, σημειώνει ότι στο Μοριά συνήθως απαντώνται πετρογέφυρα, που πολλά απ' αυτά χρήζουν επισκευής.” (3)

  Και παρακάτω “ Έτσι, στις 20 Απριλίου 1693 (ν. ημ.) οι Ζακυνθινοί Γιάννης Προκόπης και Γιάννης Χαϊνιάτης συνάπτουν συμφωνία με το Βενετό υποδιοικητή της Πελοποννήσου Marin Michiel να κατασκευάσουν δύο βάρκες μήκους 8,5 m περίπου την κάθε μία (5 passi) για την διέλευση του Αλφειού με συνολικό τίμημα κατασκευής 55 ρεάλια. Την άλλη χρονιά (20 Μαΐου 1694 ν. ημ.), ο ίδιος Βενετός αξιωματούχος καθόρισε το αντίτιμο των ναύλων για τη διέλευση του Αλφειού με το πορθμείο. Οι πεζοί όφειλαν να πληρώνουν 6 σολδία (1 σολδίο=1/10 του ρεαλιού), οι έφιπποι 12 σολδία, για κάθε χοντρό ζώο 4 σολδία, για τα 10 αιγοπρόβατα 6 σολδία, για κάθε χοιρινό 1 σολδίο, για κάθε βουβάλι 6 σολδία και κάθε έφιππος κυνηγός 16 σολδία.” (4)

  Το έργο της περαταριάς “είχε αναλάβει ο μαστρο-Γιάννης Χωνιάτης (Χαϊνιάτης)”. (5)
"Ο Αλφειός στην αρχαιότητα ήταν το ποτάμι με τους περισσότερους θρύλους, το ποτάμι που περιγράφηκε και υμνήθηκε όχι μόνο από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και ποιητές αλλά και από τους Λατίνους. Το ελληνικό "Χρονικόν του Μορέως" που είναι και η κυριότερη πηγή μιας ταραγμένης εποχής στον τόπο μας, της Υστεροβυζαντινής, αναφέρει 14 φορές τον Αλφειό αλλά ελαφρά παραλλαγμένο σε Α λ φ έ α και πάντα με τις εκφράσεις παραπόταμο ή περεπόταμο του Αλφέως ή στο πέρασμα του Αλφέως...στο τέλος της φραγκοκρατίας ο Αλφειός πήρε τ' όνομα Ρουφέας (ρουφιάς), που είναι λαϊκή ονομασία του γνωστή και σήμερα".(6)
Και παρακάτω αναφέρει ότι "Ο καθηγητής ΒΟΝ αναφέρει πως το Παλιοφάναρο του Αλμπεργκέττι, βρίσκεται στο γαλλικό χάρτη, έξι με εφτά χιλιόμετρα από την Ολυμπία. "Ένας λόφος, γράφει, δεσπόζει στο σημείο αυτό στην κοιλάδα και από την αρχαιότητα, ένα πέρασμα επιτρέπει να διασχίσει κανείς τον ποταμό με βάρκα - ο Πουκεβίλ την αποκαλεί μονόξυλο - ή με τα πόδια το καλοκαίρι. Πιστεύουν πως είναι η τοποθεσία της αρχαίας Φρίξας που σημειώνεται στον χάρτη του Graetinghofe" ". (7)
  Την περαταριά στον Αλφειό χρησιμοποίησε και ο Leake,  φεύγοντας από τον Πύργο χρησιμοποιώντας άλογα με αγωγιάτες, αφήνοντας πίσω του, όπως αναφέρει, προς τη θάλασσα τη λίμνη της Αγουλινίτσας, με τα διβάρια της. (8)

   Ο Ιρλανδός Edward Dodwell (1762-1832) αφού μας αναφέρει το λόγο επίσκεψής του στην Ελλάδα (να την κάνει γνωστή στον φίλο της αρχαίας Ελλάδας, κλπ), συνεχίζοντας λέει ότι μένοντας στο χωριό Μιράκα (περιοχή όπου τοποθετείται η αρχαία Πίσσα) ξεκίνησε την περιοδεία του από την Ολυμπίας, περνώντας τον Αλφειό, που η διάβασή του γινόταν με μονόξυλα (αυτό γινόταν κατά μαρτυρίες στη συγκεκριμένη περιοχή μέχρι και το 1950) κατευθύνθηκε προς τη Σκιλλουντία.

   Αναφορά για την περαταριά στον Αλφειό, σαν γεφύρι σε αυτή την περίπτωση, αναφέρεται κατά την εισβολή του Ιμπραήμ το 1825 στην Ηλεία. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι: "...ο αρχηγός των Αιγυπτίων διέσχισε τον ποταμό, νότια της πόλης του Πύργου, κάνοντας χρήση της γέφυρας, την οποίαν είχαν κατασκευάσει οι ντόπιοι προκειμένου να περνούν από τη μια όχθη στην άλλη τα ζωήλατα οχήματα και τα κτήνη τους. Στην συνέχεια εισήλθε ανενόχλητος στον εγκαταλελειμμένο από τους κατοίκους του, Πύργο, μέρος του οποίου παρέδωσε στις φλόγες". (9)

Σημειώσεις-βιβλιογραφία

1. Πουκεβίλ. Ταξίδι στην Ελλάδα. Πελοπόννησος. Εκδόσεις ΣΥΛΛΟΓΗ Αφοί Τολίδη, σελ. 209 Αθήνα 1995
2. Ομοίως. Σελ. 208
3. Βασίλειος Σιακωτός. “'Έργα γεφυροποιίας, υδραγωγεία, οικοδομικά συνεργεία και συντεχνίες οικοδόμων στη Βενετοκρατούμενη Πελοπόννησο (1687-1715). Η επισκευή της Γέφυρας της Μονεμβασιάς στα 1700.” “Περί Πετρογέφυρων-Μαστόροι και Γεφύρια”. Γ' Επιστημονική Συνάντηση ΚΕ.ΜΕ.ΠΕ.Γ. Αθήνα 2009. Σελ. 20
4. Ομοίως. Σελ. 23
5. Ομοίως. Σελ. 24
   6. Ανδρέα Δ. Μπούτσικα. Η Φραγκοκρατία στην Ηλεία (1205-1428). Τοπωνύμια-Κάστρα-Ναοί. Τόμος δεύτερος. Αθήνα 1994, σελ 65 και 66.  
   7. Ομοίως, σελ. 108.
   8. Martin Leake. Travels in the Morea. London 1830. 
   9. Περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία, τεύχος 295 Μάρτιος 2022.