Γεφυρώνει τον ποταμό της Καλονής, τον Τσικνιά, στο δρόμο που ενώνει την Αγία Παρασκευή με τη Στύψη. Μονότοξο, με καμπυλωτή και καλντεριμωτή επιφάνεια διάβασης, μια σειρά θολίτες, χωρίς στηθαία, ημικυκλικό τόξο που λεπταίνει όταν πλησιάζει στην κορυφή, ίσως το εντυπωσιακότερο και ομορφότερο γεφύρι της Λέσβου και σίγουρα ένα από τα πιο αξιόλογα έργα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής στην Λέσβο.
Μέχρι και τον 20ό αιώνα χρησιμοποιούνταν από τους ντόπιους και τους ταξιδευτές μέχρι να χτιστεί καινούργια τσιμεντένια γέφυρα δίπλα του.
Το τόξο. Φώτο: Α.Γ.Π.
Δεν είναι γνωστό το πότε και από ποιους χτίστηκε αλλά πιθανολογείται ότι η περίοδος κατασκευής του ανάγεται στην εποχή που εξουσίαζαν το νησί οι Γατελούζοι (1) και φτιάχτηκε για εξυπηρέτηση στρατιωτικών και εμπορικών σκοπών και κυρίως την σύνδεση των κάστρων Μυτιλήνης και Μήθυμνας. Κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι χτίστηκε λίγο μεταγενέστερα, τον 16ο αιώνα.
Το γεφύρι από κατάντη. Φώτο: Α.Γ.Π.
Πρόκειται για ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής της λαϊκής γεφυροποιίας με μεγάλο άνοιγμα τόξου 14 μ. και 8,50 μ. ύψος. Το μήκος του απλώνεται στα 50 μέτρα και το πλάτος φτάνει τα 3,5 μ. με τα βαριάς κατασκευής βάθρα του να πατάνε βαθιά μέσα στο χωμάτινο έδαφος.
Από την σπουδαία ιστοσελίδα «Αγία Παρασκευή» διαβάζουμε ότι «Εντοιχισμένο στο μεγαλόπρεπο γεφύρι συναντούμε αρχαίο υλικό το οποίο εικάζεται ότι προέρχεται από το Αρχαίο Ιερό της Κλοπεδής αλλά και από τα μέλη (όπως τμήματα θωρακίων και αμφικιονίσκων) ενός παλαιοχριστιανικού ναού, ερείπια του οποίου σώζονται σε κοντινή απόσταση, δίπλα από το εξωκλήσι του Αγίου Θεράποντα».
 |
| Το γεφύρι και η ανηφορική επιφάνεια διάβασης. Φώτο: Α.Γ.Π. |
Επίσης στην ίδια ιστοσελίδα αναφέρεται ότι «Η τοπική
παράδοση έχει συνδέσει την κατασκευή του γεφυριού της Κρεμαστής με μια ιστορία
παρόμοια με αυτή του γεφυριού της Άρτας, δηλαδή τον εντοιχισμό της γυναίκας του
πρωτομάστορα στα θεμέλιά του. Χαρακτηριστική είναι η εξιστόρηση του θρύλου από
τον Αγιαπαρασκευώτη φιλόλογο, ιστορικό και λαογράφο Χρίστο
Παρασκευαΐδη (1869-1937)
στο βιβλίο του «Η
παλαιά Αγία Παρασκευή Λέσβου – Ιστορικά, γενεαλογικά και λαογραφικά ανάλεκτα»
(1936):
¨Άδεται ότι
την κατασκευήν της γέφυρας ανέλαβον δυο αδελφοί εργολάβοι, οι οποίοι όμως δεν
κατώρθωνον να στερεώσωσιν αυτήν, διότι όσον μέρος της γέφυρας εκτίζετο την
ημέραν, κατεκρημνίζετο την νύκτα και τούτο συνέβαινεν επί πολλάς ημέρας προς
μεγίστην απελπισίαν των εργολάβων, οίτινες διέβλεπον την άφευκτον αυτών
οικονομικήν καταστροφήν. Τότε παρεμβαίνει ο συνήθης εις τοιούτους θρύλος
διάγγελος της βουλής των Θεών, ο οιωνός, «το πουλί», το οποίον με ανθρώπινης
λαλιάν ζητεί δια το «στοιχειό» την γυναίκα του «πρωτομάστορη». Αλλ’ οι
εργολάβοι είναι δύο και αφίνουσιν εις την μοίραν να επισημάνη το θύμα.
Συμφωνούν να θυσιάσουν εντειχίζοντες εις το σκέλος της γέφυρας εκείνην εκ των
συζύγων των, η οποία πρώτη θα έφερε την επαύριον από το χωριόν το φαγητόν του
συζύγου της. Η μοιραία γυνή ωνομάζετο Αρετή και φεύγει αφήσασα το βρέφος εις το
λίκνον και τα ψωμιά εις τον φούρνον, με την παράκλησιν:
Κούνια μου, κούνει το παιδί, κι αν κλάψη δος του γάλα
Φούρνε μου, ψήσε το ψωμί, όσο να πάω και να ναρθω
Ο σύζυγος της αφήκε τυχαίως δήθεν να πέση το δακτυλίδι του εις τα θεμέλια της γέφυρας, η δε Αρετή έσπευσε να καταβή, δια να το λάβη. Εις εν νεύμα του ανδρός της οι κτίσται ενετείχισαν αυτήν ασυγκίνητοι προς τους θρήνους της δια τον σκληρόν θάνατον. Και σήμερον ακόμη οι διαβάτοι μετά συγκινήσεως ατενίζουν την γέφυραν, ήτις εστερεώθη δι’ αίματος και εδάμασε την ορμήν του ποταμού, εις τα ύδατα του οποίου ανθρώπιναι υπάρξεις κατ’ έτος εχάνοντο.”
Στην κορυφή της καμάρας υπάρχει ένας λευκός γωνιόλιθος με εγχάρακτο σταυρό και εικάζεται ότι από κάτω είναι το σημείο εντοιχισμού της γυναίκας του πρωτομάστορα. Στη βάση του γεφυριού μέσα σε μία τρύπα οι παλαιοί αγρότες που πήγαιναν το χειμώνα για το ελαιομάζωμα, άφηναν ψωμί και τυρί λέγοντας: «Αριτή, τσαρά-Αριτή, έλα να ζ’ δώσου ψουμί τσι τυρί»
Σημειώσεις-βιβλιογραφία.
1. Gattilusio ή Γατελούζοι ή Κατελούζοι ήταν πανίσχυρη οικογένεια της Γένοβας, που κυβέρνησε το νησί και πολλά άλλα από το 1355 μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα.
Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι: