Γεφύρι στο Κατούνι. Βουραϊκός ποταμός.

  Βρίσκεται λίγο έξω από το Διακοφτό του δήμου Αιγιαλείας, στο 5,6 χιλιόμετρο του οδοντωτού Διακοφτού – Καλαβρύτων, στην αρχή της οδόντωσης, που γίνεται 300 μέτρα πιο πάνω, στο Κατούνι.

  Γεφυρώνει την περιοχή του Βουραϊκού ποταμού με τα δυο του τόξα, εκ των οποίων το ένα είναι μικρό, που περνάει το τρενάκι και το άλλο πιο μεγάλο, που γεφυρώνει το ποτάμι. Έχει στηθαία, τα οποία έχουν καταστραφεί. Φαίνονται όμως τα ίχνη τους καθαρά και στα δύο τμήματα  του γεφυριού.  

     Ενώνει την περιοχή Νιάματα, που είναι ένας παμπάλαιος οικισμός  (μετόχι της περιοχής)

                            

   Το γεφύρι στο Κατούνι από κατάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

 με το μονοπάτι που οδηγεί στο χωριό Μαμουσιά και τη Βρώσθενα με το μύλο Ξυλογιαννόπουλου.

   Το μεγάλο γεφύρι που ενώνει τις δύο όχθες του Βουραϊκού πρέπει να υπήρχε από πολύ παλιά αφού οι γεροντότεροι το χρησιμοποιούσαν ευρέως τόσο προπολεμικά όσο και μεταπολεμικά.

   Στο 1,5 χιλιόμετρο πιο κάτω, προς το Διακοφτό, υπάρχει νερόμυλος και λιοτρίβι, που ανήκε σε κάποιον Ξυλογιαννόπουλο από τη Μαμουσιά, και κατέβαιναν οι ντόπιοι για να αλέσουν τα γεννήματά τους ή να βγάλουν το λάδι τους από τους γειτονικούς οικισμούς – χειμαδιά (Μακροχελιδού, Φακημήσι, Νιάματα, Μάντηλες) χρησιμοποιώντας το γεφύρι αυτό.

  Όταν κατασκευαζόταν ο οδοντωτός σιδηρόδρομος ο μύλος υπήρχε. Σταμάτησε να λειτουργεί την δεκαετία του 1960-70.

  Κατά μαρτυρίες κάποιων γεροντότερων ντόπιων από το Διακοφτό, τον οδοντωτό μαζί με τα γεφύρια τον σχεδίασαν Γάλλοι μηχανικοί με επικεφαλής κάποιον Χάττον. Χρησιμοποίησαν γι' αυτό Ιταλούς μαστόρους που είχαν εμπειρία από τις Άλπεις. Μάλιστα, οι ντόπιοι θυμούνται ότι οι Ιταλοί έτρωγαν χελώνες. Το σπίτι που έμεναν οι Γάλλοι λέγεται ακόμα Γαλή. 

  Ο παραδοσιακός μάστορας της πέτρας Αθανάσιος Πόραβος, που η συμμετοχή του στο ξαναχτίσιμο του γεφυριού της Πλάκας στον Άραχθο ήταν αποφασιστική, αναφέρει σε μια εισήγηση-άποψή του ότι: "Στα 1890 εξελίσσονται δύο παράλληλα έργα κατασκευής πέτρινων γεφυριών για τις ανάγκες του τραίνου. 

 

Η γραπτή εισήγηση-άποψη του Αθ. Πόραβου.

Έχουν κοινό πρωταγωνιστή τον Γάλλο μεταλλειολόγο και μαθηματικό Ζουλιέν-Ναπολέων Άττον (Jullien Napoleon Hatton) , διευθυντής της σχολής μεταλλείων στο Παρίσι. Ο τότε πρωθυπουργός Χαρ. Τρικούπης υλοποιώντας ένα φιλόδοξο σχέδιο να ενώσει σιδηροδρομικά το Διακοφτό με την Τρίπολη, το 1889 ανέθεσε τη μελέτη και την κατασκευή στους Γάλλους και σαν εργολάβο τον κ. Άττον. Οι Γάλλοι που ανέλαβαν τη μελέτη, την χάραξη και την εκτέλεση του έργου χρησιμοποίησαν και Ιταλούς εργαζόμενους λόγω της πείρας που διέθεταν από την κατασκευή οδοντωτών γραμμών στις Άλπεις. Σ' αυτή τη διαδρομή έφτιαξαν πολλές γέφυρες μικρές ή μεγάλες κυρίως μεταλλικές αλλά και πέτρινες. Χρησιμοποίησαν την πέτρα για την κατασκευή σταθερών πρανών δίπλα στο ποτάμι για να δημιουργήσουν σταθερό έδαφος για το πέρασμα του τραίνου. Όπου είχε κλήσεις χτίσανε τοίχους με πέτρα αντιστήριξης. Όπου διέγνωσαν σαθρά πρανή στη διαδρομή τα συγκράτησαν με τοίχους αντιστήριξης. Όταν χρειάστηκε να τρυπήσουν βράχια για να δημιουργήσουν στοές για τη διέλευση χτίσαν γεφύρια πέτρινα με τη μορφή της στοάς και το τραίνο πέρναγε από κάτω. Τα γεφύρια αυτά είναι χτισμένα με αρκετά επιμελημένα αγκωνάρια και οι τοίχοι  πλήρωσης χτισμένοι μωσαϊκά γιατί τέτοια επέτρεπε η πέτρα που βρίσκανε. Στις μεταλλικές γέφυρες αξιοποίησαν αισθητικά τα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια με τα ημικυκλικά σχήματα. Όμως τα χρήματα που προϋπολογίστηκαν δεν φτάσανε για την ολοκλήρωση του έργου. Συνάντησαν πολλές δυσκολίες και ο Άττον εγκατέλειψε το έργο. Συνεχίστηκε από άλλους και τα εγκαίνια γίνανε το 1896 και φυσικά ο προϋπολογισμός ξεπεράστηκε.

Το άλλο παράλληλο έργο με ίδιο περιεχόμενο εξελίχθηκε στο Γραμματικό Αττικής. Τον Χειμώνα του 1890...Χάραξαν τη γραμμή τραίνου μήκους 16,5 χιλιομ. για τη μεταφορά μεταλλευμάτων..." (1)

 Θεωρείται η πύλη του φαραγγιού του Βουραϊκού και στο τόξο που περνάει το τρένο υπάρχει βασιλικός θηραιός και χρονολογία 1890. Πιθανότατα εκεί υπήρχε παλιότερο γεφύρι, και όταν το 1890 – 1896 κατασκευάστηκε από τους Ιταλούς ο οδοντωτός, ανακατασκευάστηκε και το γεφύρι με έξοδα του κρατικού προϋπολογισμού. Έχουν γίνει και νεότερες (1994) επισκευές και παρεμβάσεις στο γεφύρι.

 

Ο βασιλικός θυρεός στη μικρή γέφυρα από κατάντι. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

 

Το γεφύρι παλιότερα. (Πηγή: Χάρης Φερεούτης) (2)

 Το μεγάλο τόξο που γεφυρώνει τον Βουραϊκό και το μικρό που περνάει το τρενάκι είναι ημικυκλικά, με μια σειρά θολίτες, στηθαία και επίπεδη επιφάνεια διάβασης.

Οι διαστάσεις του είναι:

Άνοιγμα καμάρας:  Α' (μικρής) 3.10 μ   Μεγάλης  9.20 μ.

                       Ύψος:  Μικρής  3.90 μ      Μεγάλης  12.10 μ.

                       Πλάτος:  1.45 μ.

                       Μήκος:  25.70 μ.

                       Πλάτος καμαρολιθιού: 0.60 μ.

Η επιφάνεια διάβασης. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Σημειώσεις-βιβλιογραφία 

1.  Εισήγηση-άποψη Αθανάσιου Πόραβου. "Πέτρινα γεφύρια στον οδοντωτό σιδηρόδρομο Διακοφτού-Καλαβρύτων".

2. φωτογραφία είναι του 1933 και τραβήχτηκε από την θέση "Νησί".

Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι στο Κατούνι: