Mersin Toroslar Kizilgecit koprusu. Turkiye

Βρίσκεται 25 χιλιόμετρα μακριά από την Μερσίνα (Τουρκ. Mersin, Αρχ. Ελλ. Ζεφύρι), στην αρχαία Κιλικία.

Η μεγάλη καμάρα.

 Αποτελείται από μια μεγάλη ημικυκλική καμάρα και μια μικρή αριστερά της από κατάντη, μια σειρά θολίτες, στηθαία σε άσχημη κατάσταση και ελαφρώς καμπυλωτή και  καλντεριμωτή επιφάνεια διάβασης.

Η μικρή καμάρα.

Δεν είναι σε πολύ καλή κατάσταση και χρειάζεται άμεση συντήρηση και επισκευή.

Η καλντεριμωτή επιφάνεια διάβασης.

 

Οι φίλοι μου πάνω στο μεγάλο τόξο.

Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι: 

Το video και οι φωτογραφίες στάλθηκαν από τον φίλο Erdal Bak, από τη Mersin.

Τον ευχαριστώ.

Γεφύρι Παντελικού (Νέδουσας) στην Αλαγωνία Καλαμάτας.

  Βρίσκεται στη βόρεια λεκάνη του ποταμού Νέδοντα, στη θέση "Παντελικό" της παλιάς εισόδου της τοπικής κοινότητας Νέδουσας (Μεγάλη Αναστάσοβα), του δήμου Καλαμάτας.

   Χτίστηκε το 1906 με ενέργειες του τότε Δημάρχου Αλαγωνίας Χρήστου Β. Μασουρίδη, με έξοδα του κρατικού προυπολογισμού και κόστος 8.500 δραχμές.

Το γεφύρι από κατάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

   Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό μονότοξο γεφύρι, με μια σειρά καμαρολιθιών (θολίτες), ημικυκλικό, με επίπεδη επιφάνεια διάβασης και στηθαία, που εξυπηρετούσε κυρίως τους κατοίκους της Μεγάλης Αναστάσοβας. Στο δεξιό άκρο του, από κατάντη και προς το μέρος του χωριού, βρίσκεται ο νερόμυλος του Χούφτιαρη.

Η καμάρα. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

   Έχει υποστεί ακαλαίσθητες επεμβάσεις με την τοποθέτηση σιδερένιων σωλήνων πάνω στα στηθαία, την τσιμεντοποίηση της βάσης της επιφάνειάς του και τις παρεμβάσεις στα στηθαία, που έχουν αλλοιώσει σε μεγάλο βαθμό την αρχική του μορφή.

Ο σμήναρχος ε.α. Λάζαρος Αθανασίου Ηλίας, ντόπιος από την Τσερνίτσα  μας δίνει τις εξής πληροφορίες για το γεφύρι:

  “Βρισκόμαστε στη βόρεια λεκάνη απορροής των υδάτων του ποταμού Νέδοντα και συγκεκριμένα στη θέση Παντελικό. Είναι δίπλα από το χωριό Νέδουσα, το οποίο ονομαζόταν Μεγάλη Αναστάσοβα. Το γεφύρι αυτό κατασκευάστηκε επί δημαρχοντίας Χρήστου Βασιλείου Μασουρίδη το 1906. Την εργασία ανέλαβε ο εργολήπτης Βασίλης Μπακόπουλος και ήταν προϋπολογισμού 8,500 δραχμών.

 

Ο νερόμυλος του "Χούφτιαρη". Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

 Το γεφύρι αυτό χρησιμοποιούσαν όχι μόνο οι κάτοικοι της Μεγάλης Αναστάσοβας, όπως ονομαζόταν τότε το χωριό, για να πηγαίνουν στην Καλαμάτα και στα κτήματά τους αλλά και οι κάτοικοι του Αρκαδικού Ταϋγέτου, από τα χωριά του Αρκαδικού Ταϋγέτου όπως Δυρράχι, του Λακωνικού Ταϋγέτου Γεωργίτσι, Καστόρι και Λογκανίκο. Με λίγα λόγια τα χρόνια αυτά γνώρισε μεγάλη άνθηση το χωριό αυτό διότι οι άνθρωποι αυτοί οι οποίοι εκινούντο σταματούσαν εδώ για να ξεκουραστούν, για να ταΐσουν τα άλογά τους. Ακριβώς πίσω μου βλέπουμε έναν παλιό νερόμυλο, ο λεγόμενος νερόμυλος του Χούφτιαρη. Η τοπική κοινότητα Νέδουσας ανήκει και αυτή στον δήμο Καλαμάτας”.

                                                Η επίπεδη επιφάνεια διάβασης και ο Ηλία Λάζαρος. Φώτο: Α.Γ.Π.

Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι:

 

Μονοπάτια - Χάνια Αλαγωνίας - Χωριγόσκαλα - Γκρεμισμένες Γυναίκες.

  Το μονοπάτι Αγίου Πολυκάρπου – Βύθορο – Καλαμάτα εξυπηρετούσε κυρίως τους κατοίκους των χωριών Μεγάλη Αναστάσοβα, Σίτσοβα, Μικρή Αναστάσοβα και Τσερνίτσα αλλά και τους αγωγιάτες από Δυρράχι Αρκαδίας, Καστανιά, Λογκανίκο και Βορδόνια Λακωνίας προς Καλαμάτα και αντιστρόφως μέχρι το 1935.

  Στο μονοπάτι αυτό εκτός από το χάνι του Λαγού υπήρχαν και λειτουργούσαν και άλλα τρία χάνια της εποχής, ερείπια των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα και ήταν του Ψυχογιού, του Μέλιου και του Κλέρα.

   Επί του μονοπατιού από τον Άγιο Πολύκαρπο μέχρι τη Βελανιδιά τα παραπάνω χάνια κατείχαν την εξής θέση κατά σειρά:

Πρώτο υπήρξε του Λαγού το χάνι, δίπλα στο γεφύρι του Αγίου Πολυκάρπου. Αρχικός ιδιοκτήτης του υπήρξε ο Ηλιόπουλος με το προσωνύμιο «Λαγός». Προτελευταίος ο Ηλιόπουλος με το προσωνύμιο «Τσιντός» και τελευταίος ο Παναγιώτης Ηλιόπουλος με το προσωνύμιο «Τσιντάκος», γιός του προηγούμενου.

  Όλοι κατάγονταν από την Τσερνίτσα. Κατά την πρώτη φάση της διάνοιξης του αμαξιτού δρόμου Καλαμάτας – Αρτεμισίας – Σπάρτης το 1935, έγινε και η υφιστάμενη διακλάδωση μέχρι του Λαγού το Χάνι και το γεφύρι του Αγίου Πολυκάρπου, με σκοπό αργότερα να συνεχιστεί ο δρόμος μέχρι τη Νέδουσα. Αποτέλεσμα αυτού ήταν το χάνι να μετατραπεί, από τους κατοίκους της Νέδουσας, κυρίως σε αποθήκη διαμετακόμισης προϊόντων με αυτοκίνητα ή κάρα προς την Καλαμάτα και αντιστρόφως. Για την αντίστοιχη διακίνηση των προϊόντων των κατοίκων της Αλαγονίας και των Πηγών, επί του αμαξιτού δρόμου εκεί όπου υπάρχει σήμερα η παράκαμψη προς την Αλαγονία, δύο χιλιόμετρα περίπου πιο πάνω από την παράκαμψη προς Νέδουσα στην άκρη του εθνικού δρόμου, έγινε μια πρόχειρη αποθήκη από τον Γιαννουκάκη κάτοικο Αρτεμισίας.

 

Α-Β. Αγροτικός δρόμος διανοιγμένος στο ίχνος παλαιού ημιονικού δρόμου, από Χάνι Λαγού προς Ιερό Λιμνάτιδος Αρτέμιδος.

Α-Γ. Περίτεχνο λιθόστρωτο μονοπάτι από Χάνι Λαγού μέχρι το μοναστήρι Προφήτη Ηλία.

α. Χάνι Ψυχογιού. Εντοπισμός κατά προσέγγιση

β. Χάνι Μέλιου. Εντοπισμός κατά προσέγγιση

γ. Χάνι Κλέρα. Εντοπισμός κατά προσέγγιση.

δ. Μονή Προφήτη Ηλία.

Τα άλλα παλιά μονοπάτια έχουν καταστεί αδιάβατα και έχουν αντικατασταθεί από αγροτικούς δρόμους.

Για το Ιερό της Νεδουσίας Αθηνάς δεν υπάρχει τίποτα συγκεκριμένο. Μόνο κάποιες υποθέσεις. Δεν υπάρχει κάποιο εύρημα. (1)

  Το 1938 περίπου, ο δρόμος είχε φτάσει στο σταυροδρόμι εκεί που σήμερα υπάρχει η διακλάδωση προς Νιχώρι – Δυρράχι και το δασαρχείο ανέλαβε την διάνοιξη του δρόμου μέχρι το Νιχώρι. Το 1939 το έργο είχε κατασκευαστεί κατά το ήμισυ και ολοκληρώθηκε μετά το 1950. 

  Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι αγωγιάτες και οι κάτοικοι από τα χωριά πίσω από το βουνό του Αγίου Παντελεήμονα Καστανιά, Βορδόνια, Νιχώρι, Δυρράχι κλπ να πάψουν να χρησιμοποιούν το μονοπάτι και αυτοί που είχαν τα χάνια να χάσουν αρκετούς από τους πελάτες τους. Το 1955 ολοκληρώθηκε η διάνοιξη του δρόμου Λαγού Χάνι – Νέδουσα, χωρίς ο εργολάβος που είχε αναλάβει το έργο να προκαλέσει ζημιές στο χάνι. Αυτό σήμανε και το τέλος της λειτουργίας για το εν λόγω χάνι. Ο τελευταίος ιδιοκτήτης, θεωρώντας ότι το χάνι του ήταν άχρηστο, πούλησε τις πέτρες που ήταν χτισμένο σε κάποιον που είχε ασβεστοκάμινο και έτσι οι πέτρες από το ιστορικό χάνι του Λαγού έγιναν ασβέστης.

   Το χάνι Ψυχογιού βρισκόταν σε απόσταση τριών χιλιομέτρων περίπου απ’ αυτό του Λαγού, εντός των ορίων της Τσερνίτσας. Ο Ψυχογιός καταγόταν από την Αλαγονία (Σίτσοβα).

  Το χάνι του Μέλιου ή Μελιού βρισκόταν εντός των ορίων της Αρτεμισίας, τέσσερα περίπου χιλιόμετρα μετά το χάνι Ψυχογιού και συγκεκριμένα στη βάση της αριστερής γωνίας του τραπεζοειδούς σχήματος που ορίζει την τοποθεσία «Γκρεμισμένες Γυναίκες». Ο Μέλιος καταγόταν από τη Μεγάλη Αναστάσοβα αλλά οι απόγονοί του εγκαταστάθηκανστη Σίτσοβα.

  Το χάνι του Κλέρα βρισκόταν εντός των ορίων του τέως δήμου Καλαμών, σημερινής δημοτικής ενότητας Καλαμάτας, σε απόσταση ενάμιση χιλιομέτρου από το χάνι του Μέλιου. Ο Κλέρας καταγόταν από την Καλαμάτα.

   Τα χάνια του Ψυχογιού, του Μέλιου και του Κλέρα λειτούργησαν περίπου μέχρι το 1935 και στη συνέχεια μετατράπηκαν σε μαντριά.

   Το μονοπάτι έχει ήπιες ανηφόρες και κατηφόρες και το ψηλότερο σημείο του είναι ένα χιλιόμετρο περίπου πριν φτάσουμε, με κατεύθυνση προς Καλαμάτα, στο χάνι του Μέλιου.

 Η περίτεχνη αυτή κατασκευή Καλαμάτας – Βελανιδιάς – Βύθορου – Τσερνίτσας – Αγίας Παρασκευής Τσερνίτσας – Προφήτης Ηλίας Μικρής Αναστάσοβας – Λαγκάδας – Μυστρά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Τελευταία έργα ήταν το χτίσιμο των πέτρινων γεφυριών του Αγίου Πολυκάρπου και  της Ματζίνειας στην περιοχή της Τσερνίτσας, του Παντελικού στην περιοχή  της Μεγάλης Αναστάσοβας και του Αγίου Γεωργίου στην περιοχή της Σίτσοβας τη δεκαετία του 1910, που ήταν κομμάτια του μονοπατιού και εξυπηρετούσαν τις ανάγκες του κόσμου της περιοχής.

  Τη δεκαετία του 1920, είχε αρχίσει σιγά - σιγά να μπαίνει στη ζωή μας το αυτοκίνητο και η ολοκλήρωση του δρόμου – μονοπατιού εγκαταλείφτηκε γιατί ξεκίνησε η χάραξη – σχεδίαση και κατασκευή του αμαξιτού δρόμου Καλαμάτας – Αρτεμισίας – Σπάρτης, που διακόπηκε το 1940 και συνεχίστηκε το 1950.

  Το 1986 με τους καταστρεπτικούς σεισμούς στην Καλαμάτα το μονοπάτι υπέστη σοβαρότατες ζημιές στα τοιχία του.

  Το 1997-98 έγιναν διάφορες μικροεπισκευές με χρηματοδότηση 6-7 εκατομμυρίων δραχμών του Δασαρχείου Καλαμάτας. Το έργο είχε αναλάβει ο Αντώνης Μπαρσίνικας  από του Λαδά και οι επισκευές περιελάμβαναν την αποκατάσταση στις μάντρες του μονοπατιού,  που είχαν γκρεμιστεί από το σεισμό και όχι αυτές που είχαν καταρρεύσει πριν πολλά χρόνια στις σάρες, τον καθαρισμό του από τις πέτρες και το κόψιμο των δέντρων και των θάμνων.

  Έκτοτε δεν έχει γίνει καμία προσπάθεια συντήρησής του και το μονοπάτι έχει αφεθεί στην τύχη του και τις διαθέσεις του καιρού και της φύσης.

  Ιδού πεδίον δράσης λαμπρόν για τους τοπικούς πολιτιστικούς φορείς και κυρίως την τοπική αυτοδιοίκηση για την αποκατάσταση του παλιού και ιστορικού αυτού μονοπατιού και την απόδοσή του στις νεότερες γενιές αλώβητο και περήφανο.

Χωρυγόσκαλα

  Σχεδιάγραμμα: Ηλίας Αθ. Λάζαρος.

Α.  Εξωκκλήσι Αγίου Νικήτα Δυρραχίου.

Β. Συμβολή ορίων Τοπικών Κοινοτήτων Δυρραχίου, Τσερνίτσας και Μεγάλης Αναστάσοβας.

Γ. Ημιονικός δρόμος με κατεύθυνση προς Μεγάλη Αναστάσοβα (Νέδουσα).

Δ.  Ημιονικός δρόμος με κατεύθυνση Χάνι Λαγού, κλπ.

Ε.  Όρια έκτασης Τσερνίτσας.

ΣΤ. Όρια έκτασης χωριού Μεγάλης Αναστάσοβας.

Χ.  Χωρυγόσκαλα.

Ζ. Πιθανότερο σημείο από το οποίο έγινε το πήδημα στα βράχια και το χάος από τις Ελληνίδες γυναίκες του Μοριά.

  Πρόκειται για έναν αδιάβατο παλαιό Ιστορικό ημιονικό δρόμο από Άγιο Νικήτα Δυρραχίου προς Μεγάλη Αναστάσοβα και Χάνι Λαγού (Κομβικό σημείο)  με πολλαπλές κατευθύνσεις. Είναι τοποθεσία ηρωισμού και θυσίας Ελληνίδων γυναικών του Μοριά, που κατά την παράδοση και κατά τη διάρκεια του αγώνα του ‘21  προτίμησαν τον γκρεμό και την αθανασία παρά την αιχμαλωσία από τον Ιμπραήμ. (2)

Θέση ¨Γκρεμισμένες Γυναίκες¨ (2)

Σχεδιάγραμμα: Ηλίας Αθ. Λάζαρος.

Α.  Σημείο όπου έπεσαν σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων της Αρτεμισίας, όπως το είχαν ακούσει από τους προγόνους τους.

Β.  Σημείο όπου έπεσαν κατά τον καθηγητή Αντώνιο Μασουρίδη.

Δ.  Ημιονικός δρόμος από Πισινά χωριά προς Καλαμάτα και αντιστρόφως.

 

 

1. Oι πληροφορίες για τα γεφύρια, τους παραποτάμους και τα ρέματα του Νέδοντα, τους νερόμυλους, τις νεροτριβές και τα χάνια των χωριών της Αλαγωνίας, τα μονοπάτια της ευρύτερης περιοχής, η Χωριγόσκαλα και η θέση «Γκρεμισμένες Γυναίκες» δώθησαν από τον Ηλία Αθ. Λάζαρο, Σμήναρχο (ΤΥΕ) ε.α. από την Αρτεμισία (Τσερνίτσα). Τα στοιχεία αυτά και πολύ περισσότερα υπάρχουν στο βιβλίο του «ΟΠΙΣΘΕΝ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ», Β’ Έκδοση Τόμος Α΄. Τον ευχαριστώ.

2. Η τοποθεσία "Γκρεμισμένες Γυναίκες" βρίσκεται στο Ν.Δ. μέρος της περιοχής Αρτεμισίας και συγκεκριμένα είναι ο λόφος κάτω από την Ρογκοζωνίτσα και λίγο πιο πάνω από τη Στράκοβα στη δυτική πλευρά του ποταμού Νέδοντα, απέναντι από τον εθνικό δρόμο Καλαμάτας-Σπάρτης, στο 10ο χιλιόμετρο από την Καλαμάτα.
Στην περιοχή ο θρύλος λέει ότι την 28-05-1825 γυναίκες κυρίως από την Τσερνίτσα, εγκλωβίστηκαν από αποσπάσματα τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ και είτε σφάχτηκαν μαχόμενες είτε προτίμησαν τον ηρωικό θάνατο πέφτοντας στο χάος και τα βράχια. Τα γονικά και τα παιδιά τους τις πέρασαν στην αθανασία, ονομάζοντας την τοποθεσία αυτή "Γκρεμισμένες Γυναίκες".