Γεφύρι Μέλισσας ή Αρχοντικού

Στο Δήμο Ανατολικής Μάνης

 "...πολύ πιθανόν, αφού μιλάμε για τους Ολυμπιακούς αγώνες, από δω να περνούσε ο ολυμπιονίκης του μαραθωνίου δρόμου, ο πραγματικός ολυμπιονίκης του μαραθωνίου δρόμου. Ο Βασιλάκος από το Λυγερέα, που είναι το γειτονικό χωριό της Μέλισσας."

  Λέγεται και Μεγάλο γεφύρι και είναι χτισμένο επί του ποταμού Σμήνου, λίγο έξω από το Αρχοντικό στα όρια της Μέλισσας (Μαλτσίνας).

Βρίσκεται πάνω στον δημόσιο δρόμο, κομμάτι του οποίου αποτελεί, που οδηγεί στα χωριά της Έξω Προσηλιακής Μάνης (Μπαρδουνοχώρια). Έχει καλυφθεί προς τούτο με τσιμέντο και άσφαλτο και έχει εμπλουτισθεί επίσης με σιδερένια προστατευτικά κιγκλιδώματα. Έγινε τσιμεντένια διαπλάτυνσή του την εποχή που διαπλατύνθηκε και ασφαλτοστρώθηκε και ο δρόμος, το 1970.

Γεφύρι Μέλισσας ή Αρχοντικού ή Μεγάλο γεφύρι. Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Αποτελείται από δύο ισομεγέθη τόξα, μια σειρά από θολίτες, με το μεσόβαθρο να πατάει στην κοίτη ροής του ποταμού και στο οποίο την δεκαετία του 1980 έγιναν ενέσεις τσιμέντου για την ενίσχυσή του, όπως επίσης με τσιμέντο καλύφθηκε και η κοίτη του ποταμού κάτω από το γεφύρι.

Η βάση του μεσαίου βάθρου είναι κυκλική και συγχρόνως παίζει και το ρόλο του πρόβολου, μειώνοντας την ορμή της ροής του νερού σε περιόδους κατεβασμάτων ενώ τα ακρόβαθρα πατάνε σε σαθρό έδαφος και για το λόγο τούτο έχουν ενισχυθεί με τσιμέντο για να αντέχουν.

Με τον Αριστ. Γραφάκο. Στο βάθος ο Ταύγετος. Φωτο: ΑΓΠ

Χτίστηκε μετά την καταστροφή του παλιού γεφυριού, που υπήρχε πενήντα μέτρα πιο κάτω και ίχνη του υπήρχαν μέχρι λίγα χρόνια πριν, αφού γκρεμίστηκε σχετικά πρόσφατα.

Είναι χτισμένο με πέτρα που έπαιρναν δίπλα, από την περιοχή, αλλά και πέτρα που κουβαλούσαν με κάρα από τις Αιγιές, την περιοχή του ρέματος “Δήμακα”.

Δίπλα του υπάρχει εικονοστάσι, που έφτιαξε ο Αριστείδης Γραφάκος, και που αναφέρει:

Για τους: προγενόμενους

προσδοκώμενους

προϊστάμενους

προδιερχόμενους.

Ο ίδιος, ντόπιος από τη Μέλισσα, με πλούσια και κυρίως αποτελεσματική συμβολή στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής του Σμήνου και της Ανατολικής Μάνης γενικότερα μας λέει για το γεφύρι της Μέλισσας:

“ Εγώ που σας μιλάω είμαι ο Γραφάκος ο Αριστείδης, από το χωριό Μέλισσα, απόγονος της ιστορικής οικογένειας των Γράφων, του Γιώργη του Γραφάκου του πρωτοκλέφτη και πρωτοπόρου στον αγώνα του '21.

Τα ...καλωσορίσματα. Φωτο: ΑΓΠ

Σας καλωσορίζω στο Σμήνο ποταμό. Τυχαίνει να είμαι παλιός εδώ στην περιοχή, βρίσκομαι στα δικά μου χωράφια και το γεφύρι που βλέπετε είναι το μεγάλο γεφύρι του Σμήνου, όπως το λέγαμε εδώ στα χωριά μας. λέγεται και γεφύρι του Αρχοντικού, αλλά και γεφύρι της Μέλισσας. Το γεφύρι αυτό έχει χτιστεί κατά πάσα πιθανότητα το 1896, τη χρονιά των Ολυμπιακών αγώνων και το ξέρω αυτό γιατί ο παππούς μου ήταν ο τροφοδότης του εργολάβου στο νερό και στην διατροφή.

Το γεφύρι αυτό είναι γεφύρι συγκοινωνίας, συνδέει τα χωριά του Σμήνου, της Έξω Προσηλιακής Μάνης με τον κεντρικό άξονα, την εθνική οδό Σπάρτης – Γυθείου. Αυτό το γεφύρι είναι καλαίσθητο, είναι στέρεο, είναι όπως βλέπετε δικάμαρο, υπήρχε μια μικρή καμαρούλα, είναι καλυμμένη τώρα με μπετόν δεξιά,από την οποία διερχότανε μυλαύλακο που οδηγούσε στον πλησίον νερόμυλα, το Παλιομύλη όπως το λέμε, το οποίο τώρα δεν λειτουργεί, έχει καταστραφεί.

Οι συνοδοιπόροι. Ηλ. Καραγιάννης-Αρ. Γραφάκος. Φωτο: ΑΓΠ

Ο Σμήνος είναι το ποτάμι της ύδρευσης και της ενέργειας. Το 1968-69 μπήκε το νερό του Σμήνου, από την πηγή του Σμήνου, που κατά παράφραση και λανθασμένα λέγονται σήμερα πηγές της Αγίας Μαρίνας, από την πηγή του Σμήνου λοιπόν μπήκε το νερό στη σωλήνα το 1969 και υδροδοτεί και καθοδηγεί πλέον στη Μάνη αυτό το νερό. Το νερό του Σμήνου είναι αυτό που ανέδειξε την πόλη του Γυθείου στην περίοδο του Κοινού των Ελευθερολακώνων, πριν από δυο χιλιάδες χρόνια και, ως μεγαλούπολη και είναι απόλυτα ιστορικά συνδεδεμένος ο Σμήνος με το Γύθειο πλέον. Και βέβαια αξίζει να αναφέρουμε εδώ την αναφορά του περιηγητή Παυσανία, ο οποίος αφού ξεκίνησε από τη Μακεδονία και ήπιε νερό απ' όλα τα ποτάμια της Ελλάδας, κατέληξε στο Γύθειο και αφού συνάντησε στη διαδρομή του το Σμήνο, κάνει και την αναφορά στο κεφάλαιο 24 στίχοι 9 και 10, που λέει: αριστερά δε της άκρας ποταμός εκδίδοσιν εις θάλασσαν, Σμήνος ύδωρ ποιείν ηδύν όσπερ ουδείς άλλος τις παρασχόμενος ποταμός, τας πηγάς δε εν όρη Ταϋγέτου. 

Το γεφύρι από κατάντη. Φωτο: ΑΓΠ

 

Το γεφύρι φαίνεται ότι είναι χτισμένο ως δημόσιο έργο. Δεν φαίνεται δηλαδή να είναι...ήδη ήταν το κράτος οργανωμένο, στα χρόνια βέβαια της ύφεσης και της φτώχειας τότε, το 1896, την πενταετία εκείνη από το 1890 έως το 1895-96 έχει χτιστεί αυτό το γεφύρι. Πρέπει δηλαδή στους Ολυμπιακούς αγώνες να ήτανε η περαίωσή του. Πολύ πιθανόν, αφού μιλάμε για τους Ολυμπιακούς αγώνες, από δω να περνούσε ο ολυμπιονίκης του μαραθωνίου δρόμου, ο πραγματικός ολυμπιονίκης του μαραθωνίου δρόμου. Ο Βασιλάκος από το Λυγερέα, που είναι το γειτονικό χωριό της Μέλισσας.

Περισσότερα για το γεφύρι της Μέλισσας στο video: