Ένα άγνωστο σε πολλούς γεφύρι
στο κέντρο της Αθήνας.
Ανεβαίνοντας από τη λεωφόρο Πεντέλης και
κάνοντας αριστερά επί της οδού Δουκίσσης Πλακεντίας, στα όρια Μελισσίων και
Βριλησσίων, συναντάμε το γεφύρι της Δουκίσσης Πλακεντίας.
Είναι πεντάτοξο και χτισμένο επί του ρέματος
Χαλανδρίου, που έρχεται από την Πεντέλη, διασχίζει την περιοχή των Βριλησσίων
και διέρχεται μέσα από το Χαλάνδρι. Έχει πεντακάθαρο νερό μέχρι τον Ιούνιο,
χύνεται στον Κηφισό και αποτελεί όαση
και σημείο συγκέντρωσης για πολλά είδη πτηνών και εντόμων.
 |
| Το γεφύρι από ανάντη. (Φωτο: ΑΓΠ) |
Η περιοχή
λέγεται από τους ντόπιους «Πέντε
Καμάρες» και το γεφύρι αποτελεί προέκταση της οδού Δουκίσσης Πλακεντίας.
Χτίστηκε το 1836 από τους μηχανικούς Αλέξανδρο Γεωργαντά και Χανς Κρίστιαν Χάνσεν, σε θέση όπου κατά
την αρχαιότητα υπήρχε γέφυρα, που πάνω της περνούσε η οδός Λιθαγωγίας. Πρόκειται για τον δρόμο, μέσω του οποίου οι Αθηναίοι
κουβαλούσαν τα μάρμαρα από την Πεντέλη για την κατασκευή των αθάνατων έργων της
Ακρόπολης.
Ο τρόπος μεταφοράς των μαρμάρων, μέσω της λιθαγωνίας οδού, απεικονίστηκε θαυμάσια από τον καθηγητή Α.Κ. Τραυλό στα παρακάτω σχήματα: (1)
Μεταφορά των κομματιών του μαρμάρου σε ομαλό έδαφος με την τοποθέτησή του πάνω σε δύο ζεύγη τροχών.
Μεταφορά σε ομαλό έδαφος με τη χρήση δύο ζευγών τροχών, που πάνω τους κρεμούσαν τα μάρμαρα.
Μεταφορά σε κατηφορικό έδαφος με τη χρήση σκάρας, που πάνω της τοποθετούσαν τα μάρμαρα και η οποία δενότανε με σκοινιά από πασσάλους.
Πριν 3-4 χρόνια, όταν γινόντουσαν εργασίες για τη μεταφορά του
υγραερίου στην περιοχή, δίπλα στο γεφύρι βρέθηκαν οι γλίστρες για την μεταφορά
των μαρμάρων.
 |
| Η βάση του με το στηθαίο. (Φωτο: ΑΓΠ) |
Χτίστηκε με το περίφημο Πεντελικό μάρμαρο
και με έξοδα της Δούκισσας της Πλακεντίας, κατά κόσμο Σοφία Λεμπρέν (Sophie de Marbois-Lebran), για να μπορεί να πηγαίνει στην Πεντέλη
και να παρακολουθεί το χτίσιμο του μεγάρου της (Πύργος της Πλακεντίας) από τον
μηχανικό Σταμάτη Κλεάνθη.
Η Δούκισσα της Πλακεντίας ήταν φιλελληνίδα
Αμερικανίδα, κόρη Γάλλου διπλωμάτη και
σύζυγος του Δούκα της Πλακεντίας (Πιατσέντσα, πόλης της Β. Ιταλίας) Καρόλου
Λεμπρέν, υπασπιστή του Ναπολέοντα. Ενίσχυσε οικονομικά και κοινωνικά τον
απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων καθώς επίσης και το νεοσύστατο Ελληνικό
κράτος. Πέθανε το 1854, σε ηλικία 69 χρόνων αφήνοντας σημαντικά κειμήλια στο
Ελληνικό δημόσιο.
Το γεφύρι έχει πέντε καμάρες, εκ των οποίων
οι δύο αριστερές και η δεξιά τελευταία από ανάντη είναι επιχωματωμένες. Οι πρόβολοι
είναι χτισμένοι με κυκλικά σμιλευμένη πέτρα, τα τόξα ακουμπούν ψηλά στα βάθρα
ενώ αυτά μεγαλώνουν δεξιά και αριστερά όσο πάμε προς τη βάση τους.
 |
| Λεπτομέρεια τόξου και βάθρων. (Φωτο: ΑΓΠ) |
Είχε μαρμάρινα στηθαία, τα οποία φαίνεται
ότι αφαιρέθηκαν σε άγνωστο χρόνο και για άγνωστο λόγο και προστέθηκαν αργότερα
καινούργια πέτρινα.
Διαβάζουμε μια άποψη του 1923 για την γέφυρα
: «… και είναι όντως απροόπτως θελκτική η συνάντησης εντός δασωδών εις φυσικήν
κατάστασιν εκτάσεων αφελούς και απλής, αλλά πάντοτε ποιητικής γεφύρας. Ό,τι
όμως εκπλήσσει είναι η μεγαλειώδης και αιωνόβιος πολύτοξος γέφυρα, η
προορισμένη δια την από του ορυχείου του όρους μεταφοράν μαρμάρων εις Αθήνας…»
(2)
Χρησιμοποιείται από ελαφρά οχήματα και
διαθέτει επιπλέον στο κατάστρωμά της οπές, στο ύψος των βάθρων, για τη
διοχέτευση του βρόχινου νερού.
Οι διαστάσεις του είναι:
Μήκος: 35 μέτρα
Άνοιγμα
τόξων: 5,50 μέτρα
Ύψος
τόξων (από ανάντη και αριστερά): Α’ 1,
30 μέτρα
Β’ 4,50
μέτρα
Γ’
7,60 μέτρα
Δ’
8,90 μέτρα
Ε’
3,20 μέτρα
Ύψος
στηθαίου: 0,45 μέτρα
Πλάτος: 3,30
μέτρα.
 |
| Πεζοί...και οχήματα. (Φωτο: ΑΓΠ) |
Πρόκειται για μια όμορφη και πρωτότυπη
γέφυρα στο κέντρο της Αθήνας, άγνωστη στο ευρύ κοινό, άξια όμως της επίσκεψης
και της προσοχής μας.
Σημειώσεις-βιβλιογραφία:
(1). Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Αρχαϊκός Ελληνισμός, τόμος Β΄. Σελ.408,409.
(2). Δ. Καμπούρογλου. Μελέται και Έρευναι τόμος 1. Σελ. 289-290, Αθήνα 1927.