Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου: 7. Ρεκουνιώτες και άλλοι μαστόροι

Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου 2012

7. Ρεκουνιώτες και άλλοι μαστόροι

Το Λευκοχώρι (Ρεκούνι μέχρι το 1940, ΦΕΚ 271Α' 03/09/1940), βρίσκεται δυτικά των Λαγκαδίων, χτισμένο σε υψόμετρο 550 μέτρων στη βόρεια πλευρά του λαγκαδινού ρέματος ή Τουθόα.

Οι κάτοικοι του ορεινού αυτού χωριού άρχισαν να ασκούν το επάγγελμα του χτίστη από τις αρχές του 19ου αιώνα, αφήνοντας την Μπολαριά, την ζητιανιά δηλαδή, που την χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε σαν μέσο βιοπορισμού, προσποιούμενοι πολλές φορές τους ανάπηρους και γυρίζοντας έτσι όλα τα χωριά της Πελοποννήσου.

Ρεκούνι

Την τέχνη, απ' ότι φαίνεται, την έμαθαν από τους λαγκαδινούς μαστόρους, ακολουθώντας τα μπουλούκια τους και δημιουργώντας αργότερα δικά τους.

Χρησιμοποιούσαν συνθηματική γλώσσα, τα Μπολιάρικα, που μιλούσαν και οι λαγκαδινοί μαστόροι αν και οι τελευταίοι θεωρούσαν ότι “ευτούνα (τα μαστόρικα δηλαδή) τα βγάλανε οι Ρεκουνιώτες που ήσαντε διακονιαραίοι.” (1)

Γι' αυτή την άποψη ο Γ. Αικατερινίδης λέει:

Γεφύρι στο Ρεκούνι

“ Η ομολογία αυτή των λαγκαδινών φαίνεται να είναι απόρροια της αντιλήψεως ότι η συνθηματική γλώσσα επιφέρει μομφήν τινά εις αυτούς που τη χρησιμοποιούν, αφού κύριος σκοπός της είναι η απόκρυψις των λεγομένων και κατά συνέπειαν δημιουργείται η εντύπωσις ότι καταβάλλεται προσπάθεια προς απόκρυψιν μεμπτού τινός. Δια τούτο οι περισσότεροι κρυφογλωσσίται προσπαθούν να παραστήσουν την γλώσσα των αναξίαν και αστείαν. Πιθανώς λοιπόν, ούτω και οι λαγκαδινοί σκεπτόμενοι, να απέδωσαν εις τους πλησιοχώρους των Ρεκουνιώτες, εν είδει ψόγου, και την κοινήν εις αμφότερα τα χωρία συνθηματικήν γλώσσαν. Δια τους ως άνω λόγους πιστεύομεν ότι η περί ης ο λόγος συνθηματική γλώσσα εδημιουργήθη το πρώτον υπό των κτιστών των Λαγκαδίων. Πλησίον αυτών εργαζόμενοι οι Ρεκουνιώται ως βοηθοί εξέμαθον μετά της τέχνης και την γλώσσαν ταύτην, η οποία εν συνεχεία επλουτίσθη δια νέων λέξεων.” (2)

Λυσσαρέα Ηραίας

Την άποψη αυτή δεν αποδέχεται ο Χρ. Γ. Κωνσταντινόπουλος λέγοντας ότι “... δεν πιστεύω όμως ότι την συνθηματική γλώσσα, που μιλούσαν οι λαγκαδινοί, οι ρεκουνιώτες και οι άλλοι γορτύνιοι χτίστες, εδημιούργησαν το πρώτον οι λαγκαδινοί. Κάποιο βέβαια συνθηματικό γλωσσάριο χρησιμοποιούσαν οι λαγκαδινοί για τις ανάγκες τους, αλλά και κάποιο πυρήνα συνθηματικής μπολιάρικης γλώσσας πρέπει να είχαν δημιουργήσει και οι ρεκουνιώτες για τις δικές τους ανάγκες.” (3)

Πρέπει να θεωρείται σίγουρο ότι η επαφή των ρεκουνιωτών με τα λαγκαδινά μπουλούκια εμπλούτισε την γλώσσα και των δύο και έτσι δημιουργήθηκαν τα Μπολιάρικα, η κοινή γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι λαγκαδινοί, οι ρεκουνιώτες και γενικότερα οι γορτύνιοι χτίστες.

Βυζίκι

Τη συνθηματική τους αυτή γλώσσα οι γορτύνιοι την ονόμαζαν Κρεκόνικα, Κρικόνικα ή Κρικονίστικα, οι λαγκαδινοί Μπολιάρικα και ρεκουναίϊκα σε αντίθεση με τους Κλουκινοχωρίτες που μίλαγαν τα Μπαραμπάτικα.

Οι ρεκουνιώτες μαστόροι το πρώτο τους ταξίδι το έκαναν στις αρχές Μαρτίου, το δεύτερο το Μάϊο και το τρίτο τον Ιούλιο. (4) Φρόντιζαν όμως να επιστρέφουν του Αγίου Δημητρίου, που γιόρταζε ο πολιούχος του χωριού τους.

Γνωστός πρωτομάστορας από το Ρεκούνι είναι ο Φίλ. Παπαθεοδώρου, που το 1866 έχτισε μεταξύ των άλλων και το δημοτικό σχολείο του χωριού του, όπως φαίνεται από υπογραφή πάνω στην πόρτα του. (5)
Ο γιατρός Σωτήρης Σωτηρόπουλος από την Δίβρη (Λαμπεία) της ορεινή Ηλείας θυμάται ότι "οι ρεκουνιώτες επαίτες (ζητιάνοι ή διακονιαραίοι στην καθομιλουμένη) ήταν οι καλλίτεροι γαμπροί, ανάλογα με τα πόσα περισσότερα ραβδιά είχαν πίσω από την πόρτα τους...έλεγαν παλιά" (6)

Ψάρι Ηραίας

Πέρα από τα παραπάνω αναφερόμενα μαστοροχώρια και άλλα χωριά της Πελοποννήσου διεκδικούν την τιμή του μάστορα. Σ' αυτά συγκαταλέγονται τα χωριά Λυσσαρέα (Μπουγιάτι), Δόξα (Βρετεμπούγα), Βυζίκι, Αετοράχη (Ζουλάτικα), Ψάρι της Γορτυνίας , που έμαθαν κατά πάσα πιθανότητα την τέχνη από τους φημισμένους λαγκαδινούς μαστόρους.