Γεφύρι Δήμητρας, στην Αρκαδία

   Γεφυρώνει τον ποταμό Λάδωνα μεταξύ της τεχνικής λίμνης και του ΥΗΣ και συνέδεε τα χωριά Δήμητρα και Κοντοβάζαινα με τα Τρόπαια. Σήμερα εξυπηρετεί ποιμενικές και αγροτικές εργασίες.
Η Δήμητρα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 660 μέτρων στους πρόποδες του Αφροδίσιου όρους και την ονομασία της την οφείλει σε έναν αρχαίο ναό της Ελευσίνιας ή Αλουσίας Δήμητρας, που βρισκόταν εκεί κοντά, ερείπια του οποίου υπάρχουν στην μονή της Κλειβωκάς.

Βρίσκεται δύο περίπου χιλιόμετρα από το ομώνυμο χωριό της Γορτυνίας, του νομού Αρκαδίας. Η ονομασία του χωριού ήταν Δίβριτσα μέχρι το 1928, που σημαίνει μέρος με πολλά νερά.

Το γεφύρι χτίστηκε το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, γύρω στα 1880 κατά τους ντόπιους, λέγεται από τους αδελφούς Φώτη, Κώστα, Πάνο και Σπύρο Πουρνάρα, μαστόρους από το χωριό Μοναστηράκι της Γορτυνίας, με καταγωγή όμως από τα Λαγκάδια. Οι πρωτομάστορες αυτοί ήταν εγγόνια των ξακουστών μαστόρων αδελφών Πάνου, Φώτη και Νίκου Πουρνάρα που έχτισαν με περίσσια μαστοριά εκτός των άλλων και τον πύργο του Αλή Φαρμάκη, αδελφοποιτού του Κολοκοτρώνη στο Μοναστηράκι στις αρχές του 1800, κατ' άλλους το 1806-7.

Αριστερό τόξο από ανάντη (Φωτο: ΑΓΠ)

  Λέγεται ότι για το χτίσιμο του πύργου είχαν χρησιμοποιήσει περίπου 50.000 αυγά στο μείγμα του υλικού της λάσπης, ώστε να καταστεί "σιδερένιος" και να αντέχει σε κάθε δυσκολία. Η μέθοδος με τα αυγά και τη μαστίχα, ήταν των Λαγκαδινών μαστόρων, πετράδων και χτιστάδων. Επίσης ενδιάμεσα στο διπλοτοίχι τοποθετούσαν μαλλί προβάτων και γιδιών (το λεγόμενο κοζά) για να αντέχει στους κραδασμούς από κανονιοβολισμούς αλλά και από τυχόν σεισμούς.

Σκεπασμένο από τα πλατάνια και τη... σιωπή.(Φωτο: ΑΓΠ)

 Και, απ' ότι λέγεται, πραγματικά ο πύργος άντεξε στους βομβαρδισμούς το 1808, από το στρατό του Βελή πασά, καθώς δέχτηκε 3.734 κανονιές μέσα σε 65 μέρες, που βάσταξε η πολιορκία. (1) 
Στην προσπάθειά τους οι Τούρκοι να γκρεμίσουν το πύργο, άνοιξαν λαγούμια και βάλανε μέσα σε αυτά χίλιες οκάδες μπαρούτι. "Εμείς, λέει ο Κολοκοτρώνης, σκάψαμε 12 βήματα και τρεισήμισι πήχεις βάθος με σκοπό να πιάσουμε τους λαγουμιτζήδες". Μόλις τελείωσαν την δουλειά τους οι λαγουμιτζήδες και οι μπαρουξήδες απομακρύνθηκαν από τον πύργο, έβαλαν φωτιά για να τον ανατινάξουν. Σείστηκε όλη η περιοχή, όμως ο πύργος έμεινε ακίνητος και αγέρωχος κρατώντας δυνατά το ύψωμα στο Μοναστηράκι. "Το λαγούμι βρέθηκε ξεθυμασμένο από το σκάψιμο έτσι της γης έτρεμε για ένα τέταρτο της ώρας περίπου, έπεσε χώμα επάνω του και ο πύργος δεν έπαθε τίποτα, σημειώνει ο Κολοκοτρώνης. Οι Τούρκοι ελπίζοντας ότι θ' αναποδογυριστεί ο πύργος από την έκρηξη, όταν τον είδαν να στέκεται όρθιος τα έχασαν.Τότε όλοι μαζί ρίξανε μια μπαταριά για να γιορτάσουμε το μεγάλο αυτό γεγονός αλλά και για το πάθημα του στρατού του Βελή πασά. Είχαμε μετρήσει 3.734 κανονιές μέσα σε 65 μέρες που μας πολιορκούσε ο Βελής". (2)
Εκτός του γεφυριού της Δήμητρας οι παραπάνω πρωτομάστορες είναι οι ίδιοι που έχτισαν και το γεφύρι στη θέση “Δομοκός” και το “Παραλογγίτικο” γεφύρι στον Ερύμανθο, δύο άλλες σπουδαίες κατασκευές, όπως επίσης το καμπαναριό της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Μοναστηράκι, τη βάση και μέχρι περίπου δύο μέτρα ύψος τον Άγιο Δημήτριο στο Βιδιάκι και πολλά άλλα.

  Λέγεται, ότι απόγονοι αυτών των Πουρναραίων έχτισαν και τα γεφύρια "Σκαλίτσας" και "Γούβια" στο Βιδιάκι της Γορτυνίας.

Γεφύρι της Δήμητρας. (Φωτο: ΑΓΠ)

Το γεφύρι της Δήμητρας είναι ένα σπάνιας αρχιτεκτονικής ομορφιάς δίτοξο κομψοτέχνημα, με ισοειψή τόξα, ελαφρώς μικρότερου ανοίγματος το δεύτερο από ανάντη, σχολαστικά πελεκημένη πέτρα, στηθαίο και τέλειες αναλογίες, γνήσιο χαρακτηριστικό γνώρισμα της πατροπαράδοτης τέχνης των λαγκαδινών μαστόρων.
Χτίστηκε με ντόπια υλικά, που αφθονούν στην περιοχή και την Αρκαδία γενικότερα και είναι καλοδιατηρημένο ανάμεσα σε θεόρατα πλατάνια, που οι ντόπιοι θεωρούσαν ότι “κράταγε”, ήταν δηλαδή λημέρι νεράιδων. Λέγεται ακόμη ότι στο συγκεκριμένο γεφύρι το 1933 έπεσε μια κοπέλα γιατί ατιμάστηκε, βάζοντας έτσι τέλος στη ζωή της.

Γεφύρι της Δήμητρας. (Φωτο: ΑΓΠ)

Το γεφύρι της Δήμητρας είναι ένα σπουδαίο γεφύρι, από τα πλέον εντυπωσιακότερα και μεγαλοπρεπέστερα της Πελοποννήσου, που περιμένει τον επισκέπτη να τον θαμπώσει και να τον οδηγήσει στις παλιές καλές εποχές.

Σημειώσεις: 

    (1). Ηλίας Τουτούνης. "Η γεννιά των Κολοκοτρωναίων και τα τραγούδια τους". Εκδόσεις Κοκλάκι. Αμαλιάδα 2009. Σελ. 265,266
     (2).  Ομοίως, σελ. 273.

Δείτε περισσότερα για το γεφύρι "Της Δήμητρας" και στο:
www.youtube.com/agpelop