Ura e Vjetër e Gurit - Vushtrrisë. Kosove. Παλιά πέτρινη γέφυρα στην πόλη Vushtrrisë – Κόσοβο.

  Η Παλιά Πέτρινη Γέφυρα είναι ένα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκεται στην πόλη Βούστρι (Vushtrrisë ) στο Κόσοβο.

  Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της εισόδου της πόλης, η οποία σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες θεωρείται από τις παλαιότερες γέφυρες του είδους της στο Κόσοβο.  

  Συνέδεε τα χωριά στους πρόποδες της Τσιτσαβίτσα (Çyçavicës) με την πόλη Βούστρι και μέσω του φαραγγιού Κλύσρα (Klysyrës ) συνέδεε την πεδιάδα του Κοσσυφοπεδίου με την περιοχή Ντρένιτσα (Drenicës).  Ο δρόμος που συνέδεε την πόλη Βούστρι με τον σιδηροδρομικό σταθμό στο χωριό Στρουέρε (Shtruerë) περνούσε επίσης από αυτή τη γέφυρα.

Η γέφυρα στο κεντρικό πάρκο. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

   Η Πέτρινη Γέφυρα στο Βούστρι αναφέρεται επίσης από διάφορα ταξιδιωτικά κείμενα της εποχής, όπως ο Γάλλος Φιλίπ Ντιφρε – Κέιν (Filip Difre - Kane ) (1573) ο οποίος, μεταξύ άλλων, λέει τα εξής: "...από εκεί φτάσαμε στο Βούστρι, μια μεγάλη πόλη με πολλά τζαμιά και με μια μεγάλη πέτρινη γέφυρα". Σύμφωνα με οθωμανικά αρχεία του 1873/74, το Βούστρι ήταν μια πόλη με τρία τζαμιά, ένα κρατικό αρχοντικό... με δύο γέφυρες πάνω από τον ποταμό Σίτνιτσα (Sitnicë), η μία από ξύλο και η άλλη από συμπαγή πέτρα.

 Η επιφάνεια διάβασης.

Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου. 

 

   Όσον αφορά την ηλικία της γέφυρας, υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές, αλλά η κυρίαρχη άποψη είναι ότι χτίστηκε κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ή και νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

  Στον δήμο Βούστρι, είναι γνωστή ως η Παλιά Πέτρινη Γέφυρα. Υπήρχαν αρκετές λατινικές επιγραφές στη γέφυρα, οι οποίες αφαιρέθηκαν από επιστήμονες του Βελιγραδίου, όπως λένε οι ντόπιοι.

  Το πιθανότερο όμως, κατά τους ντόπιους ειδικούς, είναι να χτίστηκε κατά  τον πρώιμο Μεσαίωνα. 

              Μπροστά στη γέφυρα.

      Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου. 

 

  Η γέφυρα είναι χτισμένη από ογκόλιθους, οι οποίοι πιθανότατα ελήφθησαν από τους λόφους της αρχαίας πόλης Λούμκουτς και Μαρτίραϊ ι Έπερμ (Lumkuqit si dhe të Martirajt të Epërm).

  Οι πέτρες έχουν μήκος περίπου  ένα μέτρο και πάχος 30 - 40 cm, είναι καλά σκαλισμένες και περιτοιχισμένες με παράλληλες σειρές. 

  Η γέφυρα με τα πρόσθετα πλευρικά μέρη (τα οποία προφανώς κατασκευάστηκαν αργότερα), έχει μήκος 135 μέτρα, υπερυψωμένη σε  εννέα καμάρες.

  Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι η γέφυρα κάποτε είχε 12 καμάρες, αλλά με την πάροδο του χρόνου παρέμειναν κάτω από στρώματα χώματος.  

  Οι τελευταίες (μεσαίες) καμάρες ήταν τόσο ψηλές που περνούσαν από κάτω τους κάρα με άχυρο. Οι πέντε  μεσαίες καμάρες, με αιχμηρές κορυφές, κατασκευάστηκαν σε παλαιότερη φάση, ενώ στις μεταγενέστερες φάσεις ανακατασκευής, οι καμάρες είναι μικρότερες.

Οι μεσαίες καμάρες. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

  Οι καμάρες της γέφυρας είναι χτισμένες με δίχρωμες πέτρες, λευκές και κόκκινες. Για καλύτερη σύνδεση, χρησιμοποιήθηκε λιωμένος μόλυβδος στις ενώσεις. Τα πλευρικά της τοιχώματα ήταν προσεκτικά κατασκευασμένα. Το επίπεδο των κυβόλιθων της γέφυρας αντανακλάται στους μπροστινούς τοίχους μέσω ενός διαμήκους πέτρινου πλαισίου με καμπυλωτό προφίλ.

  Τα στηθαία της γέφυρας, ύψους 90 εκ., είναι κατασκευασμένα από μπλοκ τοποθετημένα σε σφήνες που στερεώνονται στη βάση με μεταλλικούς πίρους, ενσωματωμένους με λιωμένο μόλυβδο.

  Έχει ακουστεί από πολίτες ότι οι πέτρες της Παλιάς Πέτρινης Γέφυρας και του Χαμάμ (Δημόσιου Λουτρού) κάποτε αλέθονταν, στη συνέχεια αναμειγνύονταν με ένα συνδετικό υλικό και τελικά τοποθετούνταν σε περιβλήματα.

  Σήμερα, η Παλιά Πέτρινη Γέφυρα στο Βούστρι βρίσκεται στην ξερή κοίτη του ποταμού Σίτνιτσα, του οποίου το νερό, λόγω της εδαφολογικής σύνθεσης του εδάφους, άλλαζε την πορεία του για περίπου ένα χιλιόμετρο δυτικά.

  Μέχρι το 1902, η γέφυρα στη μέση είχε ύψος περίπου 7,5 μέτρα. Τώρα, από αυτό το ύψος της γέφυρας, διακρίνονται μόνο 3,7 μέτρα. 

  Δεν είναι γνωστό ακριβώς πότε ο ποταμός Σίτνιτσα άλλαξε την πορεία του και δεν περνάει πλέον κάτω από την Πέτρινη Γέφυρα, αλλά είναι γνωστό ότι για τουλάχιστον δύο  αιώνες αυτή η Πέτρινη Γέφυρα έχει μείνει χωρίς το ποτάμι της, και ως τέτοια γίνεται μια σπάνια περίπτωση στον κόσμο, μια γέφυρα χωρίς ποτάμι.  

  Οι λόγοι για την αλλαγή της ροής του ποταμού Σίτνιτσα, ο οποίος παλιά έρεε μέσα από την κοίτη δίπλα στην πόλη, σε μια νέα κοίτη στα περίχωρα της πόλης, πιστεύεται ότι δεν έχουν καμία σχέση με ανθρώπινα χέρια. «Λόγω της εδαφολογικής σύνθεσης του εδάφους κατά μήκος του ποταμού, των μονοπατιών των κλειδαριών κατά μήκος της όχθης, της αύξησης της ποσότητας λάσπης, της καμπύλης κοίτης κ.λπ., η ροή του νερού δεν μπόρεσε να ανταπεξέλθει και άλλαξε την πορεία της από μόνη της», λέει, μεταξύ άλλων, ο καθηγητής Μπεντρί Ξέμα (Bedri Xhema) και συνεχίζει: «Ό,τι και αν λέγεται για την ταυτότητα της Παλιάς Πέτρινης Γέφυρας στο Βούστρι, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χτίστηκε από ντόπιους τεχνίτες», προσθέτοντας ότι «στοιχεία για την κατασκευή της μπορούν επίσης να βρεθούν στα αρχεία των Τιράνων».

  Κάποτε, στο πρόσφατο παρελθόν, υπήρχε η πεποίθηση και ο μύθος ότι το άγγιγμα των πετρών αυτής της γέφυρας δημιουργεί υγεία, δύναμη και αρμονία στον έγγαμο βίο, επομένως οι νέοι σύζυγοι και οι νεόνυμφοι πήγαιναν και έδιναν τους όρκους αγάπης τους.

Με τους φίλους Nusret Latifi και Naim Mujaj. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

  Πρόκειται για μια σπουδαία και ιστορική για την περιοχή γέφυρα με μια σειρά θολίτες στα τόξα του που τα πέντε μεσαία είναι οξυκόρυφα, βαριά και αποτελούμενα από μεγάλες πέτρες στηθαία με αιχμηρά τελειώματα, ανηφορική και πιθανότατα καλντεριμωτή επιφάνεια διάβασης που γεφύρωνε τον ποταμό Σιντνίτσε (Sitnice) και που τώρα βρίσκεται στη μέση του κεντρικού πάρκου της πόλης, προσεγμένη και περιποιημένη.

  Ο φίλος Nusret Latifi, γνώστης της περιοχής μας λέει για τη γέφυρα: "Γεια σας. Βρισκόμαστε εδώ επισκεπτόμενοι μια άλλη όμορφη παλιά γέφυρα στην πόλη Vushtrrisë, πόλη της δημοκρατίας του Κόσοβο, μετά την πόλη Μητροβίτσα. Βρισκόμαστε στο κέντρο της πόλης με τον Naim Mujaj, πρόεδρο της Ομοσπονδίας Πάλης της δημοκρατίας του Κοσόβου, για να μας δείξει αυτή την όμορφη γέφυρα. Χτίστηκε κατά την ρωμαϊκή περίοδο, είναι πολύ παλιά γέφυρα. Τώρα έχει εννέα τόξα αλλά στην αρχή είχε δώδεκα. Γεφύρωνε τον ποταμό  Sitnice, που περνούσε από δω. Έχει πέντε μέτρα πλάτος και τώρα έχει έξι ή εφτά μέτρα ύψος. Πριν ήταν οχτώ μέτρα ύψος. Είναι εκατόν τριάντα πέντε μέτρα μήκος, στο κέντρο της πόλης Vushtrrisë. Τι άλλες πληροφορίες έχουμε για το γεφύρι αυτό?".

  Και συνεχίζει ο ντόπιος φίλος Naim Mujaj "Επίσης έχουμε ένα μεγάλο κάστρο εδώ, οθωμανικό κάστρο, που ελέγχει όλη την πόλη. Εδώ γίνεται παζάρι για ζώα, γίνεται εδώ και εκατόν σαράντα χρόνια και τώρα ο χώρος είναι επισκέψιμος, δεν υπάρχει ποτάμι, νερό, τίποτα."