Καλωσόρισμα ΑΓΠ

....της Πέτρας και του Νερού

Πέτρα και νερό!
Δύο υλικά, που συναντά κανείς σε αφθονία στην Ελληνική γη.
Πέτρα και νερό!
Δύο στοιχεία, που καθημερινά συναντάμε στη ζωή μας.
Πέτρα και νερό!
Με τη δική του μεταφορική σημασία το καθένα.
Πέτρα και νερό!
Σταυραδέρφια της Μάνας φύσης.

διαδρομές.... 
Η  πέτρα που φανερώνει τις δυσκολίες που περνάμε, μαρτυρά το χρόνο και τις αναμνήσεις, την ανάγκη, την ιστορία.
Το νερό που οδηγεί στη λύτρωση, που δείχνει δρόμους και χαράζει πορεία.
Το ένα συμπληρώνει το άλλο.
Το ένα αποζητά τη βοήθεια του άλλου.
Το ένα σφιχταγκαλιάζει το άλλο.

της φύσης τα καμώματα....
Πολλές φορές "κονταροχτυπιούνται" μεταξύ τους. Μα πάντα νικητής βγαίνει το νερό!
Έτσι, το νερό τρέχει και σμιλεύει την πέτρα φτιάχνοντας κάποτε-κάποτε απαράμιλλα έργα τέχνης.
Στο πέρασμά του από την πέτρα, "γεννά" σπήλαια, φαράγγια, καταβόθρες, βάραθρα, γεφύρια, περίτεχνα σχέδια.

δημιουργήματα....
Κάποιες φορές, είναι ο άνθρωπος, που χρησιμοποίησε την πέτρα για να δαμάσει το νερό.
Και το κατόρθωσε.
Έστησε πέτρινα γεφύρια, ακονίζοντας με τη σειρά του την πέτρα, για να διαβεί το ορμητικό ρέμα.
Γεφύρια, που ακουμπάνε πάνω σε πολλά πόδια.
Δύο, τρία, τέσσερα ή και περισσότερα, για να δρασκελίσει το νερό ενώνοντας τους τόπους.
Και τους ανθρώπους. Και τον κόσμο.
Έτσι, ο άνθρωπος εκμεταλλεύτηκε όλες τις δυνατότητες, που η φύση παρέχει απλόχερα.
Απλόχερα και εμείς εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας σ' αυτούς τους δουλευτάδες, που φτιάξανε γεφύρια με αντοχή και ομορφιά. Σμίξανε χωριά και τάφεραν σε επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο.

μνήμες....αναφορές....βιώματα.... 
 Στη διαδρομή του χρόνου, μέσα από απάνθρωπες και βέβηλες συμπεριφορές αλλά και φυσικές καταστροφές, έφτασαν στις μέρες μας όπως έφτασαν!
 Τα θαυμαστά αυτά έργα της λαϊκής μας γεφυροποιίας πρέπει να παραδοθούν αλώβητα και με σεβασμό, στη μνήμη και τον θαυμασμό των επόμενων γενιών.

Καλώς ήλθατε στους δρόμους του νερού και της πέτρας
Καλώς ήλθατε στον θαυμαστό κόσμο των πετρογέφυρων
Καλώς ήλθατε στο Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Θοδωρής Χαμάκος / Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (Α.Γ.Π.)
Αγίου Δημητρίου 29
18547 Νέο Φάληρο                                         
Πειραιάς
Τηλ.        210 4829520                                    
Κιν.        693 7433866                                      
Email: theodoros.hamakos@uww.org

           thodorischamakos@gmail.com          

Youtube: www.youtube.com/agpelop       
Blog:  www.agpelop.blogspot.gr                                   
Facebook: www.facebook.com/thodorischamakos                                  

Ura e Vashes. Γέφυρα Skura. Klos-Albania

 Το γεφύρι «Ura e Vasha» βρίσκεται στο τέλος του χωριού Guri i Bardhë (δήμος Κλος) και συνδέει τις δύο όχθες του ποταμού Ματ και ήταν το μόνο μέσο επικοινωνίας στον άνω ρου του ποταμού αυτού.

                                                       Το γεφύρι από κατάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοπονήσου.
   Έχει μία μεγάλη κύρια καμάρα και στην αριστερά πλευρά του  από κατάντη υπάρχει ένα ημικυκλικό επίσης ανακουφιστικό παράθυρο με κάθετα τα πλαϊνά του και μια σειρά θολίτες. Τα βάθρα της ακουμπάνε στο βουνό της Βερρίθης και στο βουνό του Ντις αντίστοιχα.

  Το μήκος της είναι 11 μέτρα, το άνοιγμα του τόξου 7 και το ύψος από την κορυφή μέχρι την κοίτη του ποταμού 7 επίσης μέτρα. Το πλάτος της γέφυρας είναι 2,8 μ. και είναι καλντερίμι, στρωμένο με πέτρες και σχιστόλιθους. Η καμάρα του είναι ημικυκλική από λαξευτό και τετραγωνισμένο ασβεστόλιθο με διπλή σειρά θολίτες ενώ η επιφάνεια διάβασης είναι καμπυλωτή, χωρίς στηθαία.

  Οι δύο πλευρές των πλευρικών θόλων είναι  ενισχυμένες με σιδερένιες ράβδους ενώ στη δεξιά πλευρά του βράχου, ερχόμενοι από το Guri i Bardhë, μπορούμε να δούμε τα ίχνη του σημείου όπου είχε τοποθετηθεί ένα αφιέρωμα που μιλούσε για τους κατασκευαστές και την εποχή κατασκευής του.

  Το γεφύρι αυτό εξυπηρετούσε τα καραβάνια στο δρόμο προς τη Ντιβή, που το συνέδεε επίσης με την ακτή από όπου έπαιρναν το αλάτι και άλλα προϊόντα. 

                                  Το γεφύρι, το ανακουφιστικό παράθυρο και η καμπυλωτή επιφάνεια διάβασης. Φώτο: ΑΓΠ.

  Το γεφύρι "Ura e Vaša" δεν είχε αυτό το όνομα. Ονομαζόταν «Γέφυρα Skura» και χτίστηκε ως φιλανθρωπικό έργο από τον Haxhi Hajrulla Skura από τη γειτονιά «Mansaj» του Guri i Bardhë, περίπου πριν από 300 χρόνια. Πήρε το όνομά του από το «Ura e Vaša» που βρίσκεται όχι μακριά από αυτό, στο Sheun e Dishi και που σήμερα ονομάζεται «Ura e Skura. Συγκρινόμενη με τις άλλες γέφυρες του ποταμού Ματ, το «Ura e Vaša», από τεχνική  άποψη, μοιάζει με τη γέφυρα «Hoxhaje», «Kulmara», «Skura» στο Gur i Bardhë και «Shë e Premtes» στο Gurrë i Vogël .

                                                                    Με τον Nusret Latifi.  

  Αν και δεν υπάρχει ακριβές έγγραφο, το Ura e Vasha πιστεύεται ότι χτίστηκε πριν από τρεις αιώνες και εξυπηρετούσε γενικά τη Μακεδονία και τη Δίβρα στις μετακινήσεις προς τα Τίρανα.

  Ο φίλος Nusret Latifi, συνοδοιπόρος στην καταγραφή των γεφυριών της Αλβανίας,  μας λέει για το γεφύρι αυτό. "Αυτή είναι η γέφυρα Skura. Βρίσκεται επί του ποταμού Mat. Οι πληροφορίες λένε ότι χτίστηκε πριν 300 χρόνια περίπου. Αυτά για τη γέφυρα αυτή." 

 

   Περίπου 300 μέτρα δεξιά όπως διασχίζουμε τη γέφυρα, υπάρχει ένα άλλο μονότοξο ημικυκλικό  γεφύρι, επί ενός μικρού ποταμιού που χύνεται λίγα μέτρα πιο κάτω στον ποταμό Mat, με επίπεδη και ίχνη καλντεριμιού επιφάνεια διάβασης, χωρίς στηθαία, δύο σειρές θολίτες, βάθρα να ακουμπάνε σε βράχια που κατά πάσα πιθανότητα χτίστηκε την ίδια περίοδο και μάλλον από τον ίδιο πρωτομάστορα με το γεφύρι Skura.

                                           Το μικρό μονότοξο γεφυράκι από κατάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου. 

 Ο Nusret Latifi μας λέει επίσης για το γεφυράκι αυτό. "Είμαστε εδώ για να επισκεφτούμε μια γέφυρα, τη γέφυρα Ura e Vashes ή Skura αλλά στο δρόμο μας βρήκαμε μία άλλη μικρότερη. Αυτό εδώ είναι ένα μικρό ποταμάκι που ενώνεται στην άλλη πλευρά με τον ποταμό Mat. Η πλησιέστερη πόλη είναι η Peshkopi και ένα μικρό χωριό, το Klos.

                                                  Η επίπεδη επιφάνεια διάβασης. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.
 

Τρικάμαρο στη Δάφνη Καλαβρύτων.

 Το συναντάμε επί του Πάϊου ποταμού και σε υψόμετρο 550 μέτρων, δύο περίπου χιλιόμετρα από το κεφαλοχώρι Δάφνη, του δήμου Καλαβρύτων, ερχόμενοι από Τριπόταμα και ακολουθώντας έναν χωματόδρομο, αριστερά λίγο πριν τα πρώτα σπίτια του χωριού, ο οποίος μας βγάζει ακριβώς πάνω στο γεφύρι.

                                               Το Τρικάμαρο από ανάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Δεν υπάρχουν μαρτυρίες για το πότε χτίστηκε, ούτε και ποιος ήταν ο πρωτομάστορας. Το σίγουρο είναι ότι χτίστηκε για να γεφυρώσει τον ποταμό Πάος και να συνδέσει τα διπλανά χωριά στις επαφές τους με τα χωράφια τους και κυρίως με το κεφαλοχώρι – κέντρο της περιοχής, Δάφνη (Στρέζοβα).

Έχει τρεις ανισομερείς τοξωτές καμάρες, στηθαία μια σειρά θολίτες και είναι το καλλίτερο επισκευασμένο και διατηρημένο γεφύρι, χτισμένο με την χαρακτηριστική άσπρη πέτρα που αφθονεί στην περιοχή.

  Αποτελείται  από μονή σειρά καμαρολιθιών και η βάση του είναι κεκλεισμένη, με το κοίλο μέρος του να κοιτάει προς ανάντη, σε αντίθεση με τα κρατούντα. Η βάση του, στο διάστημα μεταξύ αριστερής και μεσαίας καμάρας από ανάντη είναι επίπεδο, χαμηλώνει δε και ανοίγει όσο πλησιάζουμε στα άκρα του.

 Η μεσαία καμάρα είναι η μεγαλύτερη των άλλων δύο και είναι πρόσφατα ανακαινισμένο με το πρόγραμμα Leader και με ευθύνη του τέως δήμου

 

                                              Το γεφύρι αριστερά από ανάντη. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Δάφνης, και προσωπικά του Κ. Ασημακόπουλου, Δημάρχου του τ. δήμου Δάφνης.

 Πρόκειται για ένα πανέμορφο, πλήρως ανακαινισμένο τρικάμαρο πετρογέφυρο, έτοιμο να υποδεχθεί και να ενθουσιάσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη – θαυμαστή της δουλειάς των διάσημων μαστόρων της πέτρας.

                                                 Η επιφάνεια διάβασης. Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

                                                           Οι διαστάσεις του είναι:

Άνοιγμα καμάρας: Κεντρ. 5,25 μ. Αριστ. 3,50 μ. Δεξ. 2,20 μ. από ανάντι.

Ύψος:  2,35 μ. 2,10 μ. 1,45 μ.

Πλάτος: από 6,20 μ. μέχρι 1,77 μ. από ανάντι

Μήκος: 28,65 μ.

Πλάτος καμαρολιθιού: 0,40 μ.

Ύψος στηθαίου: 0,60 μ.

 

 Για τον ποταμό Πάος και την τοπογραφία του, που τον γεφυρώνει το τρικάμαρο γεφύρι,  υπάρχει μια μαρτυρία που μας λέει ότι «Προς τα ΝΑΑ. της πολίχνης Στρεζόβης και εις απόστασιν 1 ½ ώρας απ’ αυτής και επί της δεξιάς όχθης του εκεί εκβάλλοντος εις τον Λάδωνα Παίου χειμάρρου, όστις εκεί λέγεται Ξεροπόταμο, διότι το ύδωρ αυτού χρησιμοποιούμενον εν θέρει προς άρδευσιν αγρών άνω του Μερμηγκολόγγου δεν φθάνει εκεί....Ο Πάϊος χείμαρρος (Ξηροπόταμος) εισερχόμενος μετά τον κρημνόν του Μερμηγκολόγγου εις τον εκεί κάμπον άπτεται σχεδόν εν σειρά των ανατολικών υπερειών της όλης στρεζοβηνής βουνοσειράς των Πετραίων μέχρι της Γλανιτσιάς, πέραν δ’ αυτού προς Α. είναι ο κάμπος, εντός του οποίου η Τρανή Βρύση (πηγή 2 μυλαυλάκων ύδατος) πηγάζει, ης το ύδων διευθύνεται προς τα ΝΑ. και έπειτα προς Ν. δια τάφρου καταχωσθείσης νυν και καταπλημμυρεί τούτου ένεκεν τους προς Δ. ευφορωτάτους αγρούς και καθιστά αυτούς βαλτώδεις και τέλος χύνεται εις τον Λάδωνα». (1)

                                            Σκίτσο του γεφυριού από τον Χριστόφορο Μελλίδη.

1.  Γεωργίου Παπανδρέου. Δ.Φ. Γυμνασιάρχου. 1928. Ιστορία των Καλαβρύτων, Β΄έκδοση από την Κοινωφελή Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Και Κοινωνικής Ανάπτυξης Και Ποιότητας Ζωής Δήμου Καλαβρύτων (ΔΕΠΑΠΟΖ). Καλάβρυτα 2011, σελ.86-87.

Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι